काठमाडौँ। के तपाईको नङमा सेतो दाग वा ठाडो रेखाहरू छन् जुन प्रायः क्याल्सियमको कमीको संकेत मानिन्छ। कहिलेकाहीँ मानिसहरू आफ्नो नङमा यी सेतो रेखाहरू देखेर मानिसहरु तनाव लिन्छन्। यी रेखाहरूलाई क्याल्सियमको कमीमा जोड्ने ‘तथ्य’ वास्तवमा एक मिथक बाहेक अर केहि होइन। नङमा सेतो दाग क्याल्सियमको कमीले नभएर जिंकको कमिको कारण हुने गर्दछ।

यो प्रचलित मान्यतालाई अस्वीकार गर्दै पोषणविद् पूजा माखिजाले इन्स्टाग्राममा जिङ्क एक माइक्रो मिनरल हो जुन शरीरलाई निकै आवश्यक रहेको बताएकी छिन्। यो विशेष गरी मुटु, हड्डी, फोक्सो र सयौं इन्जाइमहरूको सहज कार्यका लागि आवश्यक छ। तर ध्यान दिनु पर्ने कुरा यो हो कि हाम्रो शरीरले यसलाई बनाउन सक्दैन, त्यसैले यसलाई शरीरमा पुर्‍याउन हामीले नियमित रूपमा जिंक युक्त खानेकुरा खानु आवश्यक छ।

जिंक शरीरमा आयरनपछिको दोस्रो सबैभन्दा प्रचुर मात्रामा पाइने खनिज हो र शरीरका विभिन्न कार्यहरू जस्तै प्रोटीन उत्पादन, कोशिकाको वृद्धि र विभाजन, डीएनए संश्लेषण, प्रतिरक्षा प्रणालीको व्यवस्थापन र इन्जाइम प्रतिक्रियाहरूको लागि आवश्यक हुन्छ।

उनले भने, ‘जिङ्कलाई चमत्कारी खनिज पनि भनिन्छ । यसले पुरानो स्वास्थ्य समस्याहरू निको पार्न जादू जस्तै काम गर्दछ र रातारात धेरै समस्याहरू सुधार गर्न सक्छ।

यी खानेकुराहरूमार्फत जिंक उपभोग गर्न सकिन्छ

खानेकुरामार्फत जिंक उपभोग गर्न सकिने केहि स्रोतका बारेमा जानकारी दिँदै पूजा माखिजाले गंगटा, प्राउन, मासु र पोलित्री फुड जस्ता राम्रो स्रोत भएको बताइन्। साथै शाकाहारी आहारमा तरकारीहरू जस्तै च्याउ, पालक, ब्रोकाउली, लसुन र कालो, चना र सिमी जस्ता फलफूलहरू, नट र बीउहरू जस्तै सिमी, चिया र कद्दू, सम्पूर्ण अन्नहरू जस्तै ब्राउन राइस, ओट्स र क्विनोआ, डेयरी फूडहरू समावेश गर्नुपर्छ। डार्क जिंक चकलेट, कर्नफ्लेक्स, व्हीटफ्लेक्स, मुस्ली जस्ता चीजहरूमा पाइन्छ।

जिंकको कमी भएमा देखिन्छ यस्तो लक्षण

जिंकको कमी पत्ता लगाउन गाह्रो छ किनभने हाम्रो कोशिकाहरूमा जिंक धेरै थोरै मात्रामा पाइन्छ र यसैले पत्ता लगाउन रगत परीक्षण पनि पूर्ण रूपमा भरपर्दो छैन। यद्यपि शरीरमा जिंकको कमीमा केही लक्षणहरू देखा पर्दछ, जसबाट तपाइँ यसको कमी पहिचान गर्न सक्नुहुन्छ।

निद्राको कमी, कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली, यौन सम्पर्क गर्न अनिच्छुकता, सजिलै तौल बढ्नु, दाँत सड्नु र गिजाबाट रगत बग्नु, हात र अनुहारमा चाउरी पर्नु र घाउ निको हुन ढिलो हुनु जस्ताको कमीका लक्षण हुन्।

के जिंकको सप्लिमेन्ट लिन सकिन्छ?
यसको कमीलाई हटाउन जिंकको खुराक आफ्नो आहारमा समावेश गर्न सकिन्छ। बजारमा जिंक ग्लुकोनेट, जिंक सल्फेट, जिंक साइट्रेट आदि जस्ता धेरै प्रकारका जस्ता सप्लिमेन्टहरू उपलब्ध छन् तर ती चिकित्सकको सल्लाह लिएर मात्र लिनुपर्छ। यद्यपि त्यहाँ केहि चीजहरू छन् जुन तपाईंले दिमागमा राख्नु पर्छ। सामान्यतया सबैजनाले जिंक औषधि खान सक्छन्, तर यसको सेवन गर्दा वाकवाकी, बान्ता, पखाला र पेट दुखाइ जस्ता साइड इफेक्ट पनि हुन सक्छ।

वयस्कहरूमा प्रति दिन ४० मिलीग्राम भन्दा बढी जिंकको सेवनले ज्वरो, खोकी, टाउको दुखाइ र थकान जस्ता फ्लू जस्ता लक्षणहरू निम्त्याउन सक्छ। साइड इफेक्टको जोखिम कम गर्न, यसलाई निर्धारित रूपमा मात्र लिनुहोस्। डाक्टर द्वारा निर्धारित बाहेक, खुराक प्रति दिन ४० मिलीग्राम भन्दा बढी हुनु हुँदैन।