काठमाडौं । केही दिनअघि भएको भारत पाकिस्तान युद्धलगत्तै पाकिस्तानी सेनाप्रमुख जनरल असीम मुनीरको बढुवा भएको छ । बढुवासँगै उनी अब जनरलबाट फिल्ड मार्शल बनेका छन् । फिल्ड मार्शल सेनाको अत्यन्तै माथिल्लो र दुर्लभ पद हो । फिल्ड मार्शल पाँचतारे पद हो जबकि सामान्यतया पाकिस्तानी सेना प्रमुख चारतारे जनरल हुन्छन् ।

पाकिस्तानले आफ्नो सेना प्रमुख जनरल असिम मुनीरलाई फिल्ड मार्शलको सर्वोच्च सैन्य पदले सम्मानित गरेको हो । पाकिस्तानको इतिहासमा कुनै सैन्य अधिकारीले पदोन्नति मार्फत यति ठूलो पद पाएको यो दोस्रो पटक हो । यसअघि १९५९-१९६७ को बीचमा तत्कालीन सेना प्रमुख अगयब खानलाई यो पद प्रदान गरिएको थियो ।

फिल्ड मार्शल असीम मुनिरले आफ्नो बयानमा भने, “यो सम्मान प्राप्त गरेकोमा म अल्लाह तआलाप्रति आभारी छु, म यो सम्मान सम्पूर्ण देश, पाकिस्तानी सशस्त्र बल, विशेष गरी नागरिक र सैन्य शहीदहरू र गाजीहरूलाई समर्पित गर्दछु। म पाकिस्तानका राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र मन्त्रिपरिषद्प्रति उहाँहरूको विश्वासको लागि कृतज्ञता व्यक्त गर्दछु। यो सम्मान देशको विश्वास हो, जसको लागि लाखौंले आफ्नो जीवन बलिदान दिएका छन्। यो व्यक्तिगत सम्मान होइन तर यो पाकिस्तान सशस्त्र सेना र सम्पूर्ण राष्ट्रको लागि सम्मान हो।”

पाकिस्तानमा ५ दशकभन्दा बढी समयपछि कसैलाई यो पद दिइएको यो पहिलो पटक हो। फिल्ड मार्शल उच्चतम स्तरको पद हो र सामान्यतया जनरल (चार तारे) भन्दा माथि हुन्छ र यसलाई पाँच तारे पद भनेर चिनिन्छ। यो पद औपचारिक हो र युद्धको समयमा दिइन्छ। यसबाहेक, युद्धको समयमा विशेष परिस्थितिमा विशेष सैन्य उपलब्धिहरू प्राप्त गरेबापत यो पद दिइन्छ।

नेपालमा भने फिल्ड मार्शल भन्ने पद छैन । नेपाली सेनाको प्रमुख महारथी जनरल हुन्छन् । नेपाली सेना प्रमुख चारतारे जनरल हुन् । नेपाली सेनामा सैन्य कर्मचारीबाट बनेका सेना प्रमुखभन्दा माथि परमाधिपति भन्ने पद हुन्छ । यो आलंकारिक पदलाई पहिले अंग्रेजीमा सुप्रिम कमाण्डर इन चीफ भनिन्थ्यो । २०२० देखि यसलाई संस्कृतमा परमाधिपति भन्ना थालियो । राजतन्त्रमा राजा शाही नेपाली सेनाका परमाघिपति हुन्थे भने गणतन्त्रमा राष्ट्रपति नेपाली सेनाका परमाधिपति हुन्छन् ।

भारतमा पनि फिल्ड मार्शललाई सेनाको सर्वोच्च पद मानिन्छ। उनले जनरलको पूरा तलब पाउँछन् र आफ्नो मृत्यु नभएसम्म सेवारत अधिकारी मानिन्छ । भारतमा पनि २ जनाले मात्र फिल्ड मार्शलको उपाछि पाएका छन् । १९७१ मा भारत-पाकिस्तान युद्धमा विजय हासिल गरेपछि जनरल साम मानेकशालाई यो पद दिइएको थियो ।

जनरल मानेकशा जुन १९७२ मा अवकाशमा जाँदै थिए तर उनको कार्यकाल छ महिनाको लागि बढाइएको थियो। “सशस्त्र बल र राष्ट्रप्रति उनको उत्कृष्ट सेवाको सम्मानमा” मानेकशालाई १ जनवरी १९७३ मा फिल्ड मार्शलको पदमा पदोन्नति गरिएको थियो। जनवरी ३ मा राष्ट्रपति भवनमा आयोजित एक समारोहमा उनलाई औपचारिक रूपमा यो पद प्रदान गरिएको थियो। उनी यो पदमा पदोन्नति हुने पहिलो भारतीय सैन्य अधिकारी बने। उनी गोर्खा रेजिमेन्टका थिए ।

यसपछि, १९८६ मा कोडान्डेरा मडप्पा करियप्पालाई पनि यो सम्मान दिइएको थियो। उनलाई केएम करिअप्पा भनेर चिनिन्छ। करिअप्पा स्वतन्त्र भारतका प्रथम सेना प्रमुख थिए। उनलाई १५ जनवरी १९८६ मा फिल्ड मार्शलको उपाधि प्रदान गरिएको थियो। यो सम्मान उनको असाधारण सैन्य सेवा र १९४७-४८ को भारत-पाकिस्तान युद्धमा उनको योगदानको लागि प्रदान गरिएको थियो।