इस्लामबाद। पाकिस्तान चीनसँग धेरै नजिकको सबन्ध रहेको छ। त्यसमा पनि पाकिस्तानसँग चीनलाई नजिकको सबन्ध बनाउनका लागि गधाले धेरै महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ। चीन पाकिस्तानि गधाको सबैभन्दा ठूलो आपूर्तिकर्ता हो।

पाकिस्तानमा गधाको जनसंख्या ५९ लाख छ र पाकिस्तानी मिडिया डनको रिपोर्ट अनुसार पछिल्ला ३ वर्षमा यसमा निरन्तर वृद्धि भइरहेको छ। विशेष कुरा के छ भने पाकिस्तानमा यति धेरै गधा छन् कि यो अफ्रिकी देश इथियोपिया र सुडानपछि सबैभन्दा धेरै गधा भएको देशको सूचीमा तेस्रो स्थानमा रहेको छ। तर गधाको संख्या बढे पनि पाकिस्तानभित्र गधाको मूल्य भने निरन्तर बढिरहेको छ। र यसको सबैभन्दा ठूलो कारण चीनमा पाकिस्तानी गधाको माग तीव्र गतिमा बढ्नु हो।  उसो भए यो प्रश्न उठछ कि चीनले पाकिस्तानी गधालाई के गरिरहेको छ?

चीनले गधाबाट एक प्रकारको औषधि बनाउँछ, जसको नाम अजियाओ हो। र, चीनमा अजियाओको बढ्दो माग पूरा गर्न हरेक वर्ष लाखौं गधा मारिन्छन्। अजियाओ परम्परागत चिनियाँ औषधिमा प्रयोग हुने जिलेटिन हो। यो तरल पदार्थ गधाको छाला उमालेर तयार गरिन्छ। यस्तो अवस्थामा चीनमा गधाको छालाको बढ्दो माग पूरा गर्न उसले पाकिस्तानसँग विशेष चासो देखाइरहेको छ।

यो सुप जस्तो देखिने अजियाओमा के खास छ कि चीनका जनता यसको लागि पागल भइरहेका छन्। अजियाओ परम्परागत चिनियाँ चिकित्सामा शीर्ष तीन ‘टनिक’ मध्ये एक मानिन्छ। र, चीनमा विगत ३ हजार वर्षदेखि यसको निरन्तर प्रयोग भइरहेको छ। र, यो चिनिया टनिक पछिल्ला केही दशकहरूबाट भने इन्डोनेसिया, सिंगापुर र हङकङ जस्ता विश्वका अन्य देशहरूमा यसको क्रेज बढ्दै गएको छ।

अब यसको उत्पादनमा संलग्न कम्पनीहरूले विश्वभर यसको पहुँच र प्रयोग विस्तार गरिरहेका छन्। रिपोर्टहरूका अनुसार अजियाओको व्यापक रूपमा  थकान कम गर्न, प्रतिरक्षा प्रणाली सुधार गर्न, ट्यूमर हटाउन र एनीमिया निको पार्ने प्रभावहरूको लागि प्रयोग गरिन्छ।

सन २०१३–२०१६ को बीचमा चीनमा अजियाओको वार्षिक उत्पादन ३२०० बाट एकैपटक ५६०० टनमा बढेको थियो।  तर, त्यसपछिको पाँच वर्षमा यसको उत्पादन १६० प्रतिशतले बढेको छ। चीनमा मध्यम वर्ग बढ्दै गएको छ र यससँगै अजियाओको माग पनि बढिरहेको छ। अहिले त्यो बढ्दो माग पूरा गर्न लाखौं गधाको छाला चाहिन्छ।

जसका कारण पाकिस्तानबाट गधा आयात गर्न चीन लाचार भएको छ। कारण आफ्नै देशमा गधाको संख्या ह्वात्तै घटेको अवस्था छ। समाचार अनुसार सन् १९९० मा ५६ लाख रहेको चीनमा गधाको संख्या २०२२ मा घटेर ८.६ लाख पुगेको छ, जुन ८० प्रतिशतले ठूलो गिरावट हो। जसका कारण अफ्रिका, दक्षिण अमेरिका र एसिया लगायतका विदेशी सप्लायरतर्फ जान बाध्य भएको थियो।

तर, गत वर्ष अफ्रिकन युनियन (अफ्रिकी देशहरूको संगठन) ले गधाको छालाको व्यापारमा प्रतिबन्ध लगाएपछि चीनको लागि पाकिस्तान मात्रै आपूर्तिकर्ता रह्यो। त्यसयता पाकिस्तानबाट चीनमा गधाको छाला वा छाला आपूर्ति हुने क्रम तीव्र गतिमा बढेको छ। जसका कारण पाकिस्तान भित्र पनि गधाको मूल्य ह्वात्तै बढेको छ। रिपोर्टका अनुसार ठूला गधा जातका गधाको मूल्य पछिल्लो ५ देखि १० वर्षमा दोब्बर भएको छ।