काठमाडौं । रुस र भारतबीच एस-४०० मिसाइल प्रणालीको खरिद बढाउन वार्ता भइरहेको छ। रुसी समाचार एजेन्सी टासले एक वरिष्ठ रक्षा अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै रुस भारतलाई एस-४०० को आपूर्ति बढाउन तयार रहेको बताएको छ।

२०१८ मा, भारतले रूससँग ५ वटा एस-४०० प्रणाली खरिद गर्ने सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्‍यो। यो सम्झौता ५.४ अर्ब डलरको थियो। अहिलेसम्म, भारतले तीनवटा एस-४०० प्रणाली प्राप्त गरिसकेको छ र बाँकी दुई २०२६-२७ सम्ममा डेलिभर हुने अपेक्षा गरिएको छ।

यो त्यही रक्षा प्रणाली हो जसले अपरेशन सिन्दूर पछि पाकिस्तानले गरेको ड्रोन र मिसाइल आक्रमणलाई हावामै खसालेर असफल बनाएको थियो।

सांघाई सहयोग संगठनमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीच कुराकानी भएको थियो। मोदीले पुटिनलाई ‘मित्र’ भनेर वर्णन गरे। मोदीले भने कि भारत र रुस खराब समयमा पनि एकअर्काको साथमा उभिएका छन्।

यस सम्झौताको सन्दर्भमा केही चुनौतीहरू छन्। अमेरिकाले भारतलाई एस-४०० किन्दा कात्सा कानून अन्तर्गत प्रतिबन्ध लगाउने चेतावनी दिएको थियो। अर्कोतर्फ, चीनले पनि यो सम्झौतामा नजर राखिरहेको छ किनभने उसले आफैंले यो प्रणाली प्रयोग गर्दछ। हाल, भारत र रूस बीच वार्ता भइरहेको छ र यदि सबै कुरा ठीकठाक भयो भने, यो प्रणाली चाँडै उपलब्ध हुन सक्छ।

स्टकहोम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युटको तथ्याङ्क अनुसार, २०२० देखि २०२४ सम्म भारतको हतियार आयातमा रुसको हिस्सा ३६% थियो, त्यसपछि फ्रान्स (३३%) र इजरायल (१३%) थियो।

एस-४०० ट्राइअम्प रूसको सबैभन्दा उन्नत मिसाइल प्रणाली हो, जुन २००७ मा प्रक्षेपण गरिएको थियो। यो प्रणालीले लडाकु विमान, ब्यालिस्टिक र क्रूज मिसाइल, ड्रोन र यहाँसम्म कि स्टिल्थ विमानलाई पनि खसाल्न सक्छ।

यसले हावामा धेरै प्रकारका खतराहरूबाट बचाउन बलियो ढालको रूपमा काम गर्दछ। यसलाई संसारको सबैभन्दा आधुनिक वायु रक्षा प्रणालीहरू मध्ये एक मानिन्छ।