काठमाडौं । उत्तर प्रदेशको आजमगढ जेलबाट एउटा अनौठो घटना बाहिर आएको छ। यहाँका एक कैदी र एक पूर्व कैदीमाथि जेलका दुई कर्मचारीसँग मिलेर जेलको आधिकारिक खाताबाट ५२.८५ लाख रुपैयाँ निजी खातामा स्थानान्तरण गर्ने षड्यन्त्र गरेको आरोप छ।

आजमगढका एसपी (सीटी) मधुबन सिंहले जेल सुपरिटेन्डेन्टको नक्कली छाप र हस्ताक्षर प्रयोग गरेर ठगी गरिएको बताए। अब सबैभन्दा ठूलो प्रश्न हो – जेल भित्र रहँदा उनले कसरी यस्तो ठगी गर्न सफल भए ?

आजमगढका एसपी (सीटी) मधुवन सिंहले भने, “कैदीहरू शिवशंकर र रामजीतले वरिष्ठ सहायक (लेखा प्रभारी) मुशीर अहमद र चौकीदार अवधेश पाण्डेसँग मिलेर योजना बनाएका थिए। चारै जनाले जेल सुपरिटेन्डेन्टको नक्कली छाप र हस्ताक्षर तयार पारेका थिए।”

जेल सुपरिटेन्डेन्ट आदित्य कुमारका अनुसार यो पूरै षड्यन्त्रको पर्दाफास एउटा साधारण प्रश्नबाट भएको हो। उनले सोधेका थिए, “बीएचयुमा उपचारको लागि पठाइएको पैसाको बाँकी भाग किन अझै फिर्ता गरिएको छैन?”

यो प्रश्न वरिष्ठ सहायक (लेखा प्रभारी) मुशिर अहमदलाई सोधिएको थियो। आदित्य कुमारका अनुसार यो एउटा प्रश्नले जेल भित्र बुनिएको षड्यन्त्रको जालोलाई उजागर गर्ने श्रृंखला सुरु गर्यो। त्यसपछि अक्टोबर १० मा आदित्य कुमारले आजमगढ प्रहरी चौकीमा उजुरी दर्ता गरे।

आदित्य कुमारका अनुसार जब उनले मुशीर अहमदबाट त्यो प्रश्नको कुनै स्पष्ट उत्तर पाएनन्, उनको शंका बढ्यो र उनले बैंकबाट खाता विवरण मागे।

उनले त्यो समयमा बनारसको मेडिकल कलेजमा एक कैदी भर्ना भएको बताए। जेलले उनको उपचारको लागि अस्पतालमा पैसा पठायो। तर, चेकमा घोटाला गरेर यो पैसा रामजीतको खातामा ट्रान्सफर गरियो।

जब क्यानरा बैंकका कागजातहरू प्रकाशमा आए, तब जेलको सरकारी खाताबाट एक कैदीको व्यक्तिगत खातामा २ लाख ६० हजार रुपैयाँ स्थानान्तरण गरिएको खुलासा भयो।

आजमगढ प्रहरीले रिपोर्ट गरेअनुसार एक कैदी, एक पूर्व कैदी, एक जेल कर्मचारी र एक जेल गार्डको संलग्नतामा सरकारी खाताबाट ५२ लाख ८५ हजार रकम हिनामिना गरिएको थियो। यो रकम महिनौंसम्म बिस्तारै निकालियो र यसबारे कसैलाई थाहा भएन।

प्रहरीले अनुसन्धानका क्रममा रामजीत यादव नामक कैदीको खातामा पैसा जम्मा भएको पत्ता लागेको बताएको छ। रामजीतलाई २०११ मा दाइजोका लागि हत्या गरेको आरोपमा दोषी ठहराइएको थियो। सजाय पूरा गरेपछि उनी २०२४ मा जेलबाट रिहा भएका थिए।

प्रहरीका अनुसार शिवशंकर यादव नाम गरेका कैदी मुशीर अहमदका “राइटर” वा लेखा सहायक थिए। उनी हत्याको अभियोगमा सजाय भोगिरहेका थिए।

वास्तवमा, शिक्षित कैदीहरूलाई यस्ता कामहरूमा नियुक्त गरिन्छ। शिवशंकर यादवले २०२३ देखि जेल भित्र यी कामहरू गर्दै आएका थिए।

यही काम गर्ने भएकोले उनले जेलको लेखा विभागमा पहुँच प्राप्त गरे। प्रहरीका अनुसार शिवशंकर यादवले चेकबुकदेखि पासबुक, छाप र हस्ताक्षरसम्मको सम्पूर्ण लेखा विभागको प्रक्रियाहरू राम्रोसँग जानेका थिए।

आजमगढका एसपी सिटी मधुवन सिंहले भने, “चेक बुक र पासबुकको जिम्मेवारीमा रहेका मुशीर अहमदले खाली चेक जारी गरे र हस्ताक्षर जाली गरे।”

प्रहरीका अनुसार सबै कुरा यति सावधानीपूर्वक गरिएको थियो कि जेलको रेकर्ड सही देखिन्थ्यो। पासबुक र नगद दर्ताहरू मिलेका थिए।

जेल सुपरिटेन्डेन्ट आदित्य कुमारले आश्चर्य व्यक्त गर्दै भने, “म कल्पना पनि गर्न सक्दिनथें कि मेरो मातहतमा काम गर्नेहरूले यस्तो गर्नेछन्।”

आदित्य कुमारले एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए – यो घटना उनको लागि कुनै स्तब्धता भन्दा कम थिएन। उनले भने, “यदि हामीले त्यो दिन बैंक स्टेटमेन्ट नमगाएको भए, यो कुनै अवरोध बिना नै जारी रहन सक्थ्यो।”

उनका अनुसार, “यो षड्यन्त्र जेलको पर्खाल भित्र रचिएको थियो र बाहिरको प्रणालीले पनि आँखा चिम्लेको थियो।”

प्रहरीले अहिलेसम्मको अनुसन्धानले रामजीत यादवलाई मे २०, २०२४ मा आफ्नो सजाय भुक्तान गरेपछि रिहा गरिएको खुलासा गरेको बताएको छ।

अर्का कैदी शिवशंकर हत्याको आरोपमा जेलमा छन्। दुवै जना जेल लेखा कार्यालयका वरिष्ठ सहायक मुशीर अहमदका लागि राइटरको रूपमा कार्यरत थिए।

वरिष्ठ सहायक मुशीर अहमदले सबै जेल खाताहरूको पासबुक र चेकबुकहरू राख्थे, र अवधेश पाण्डे दैनिक बैंक कारोबार सञ्चालनको जिम्मेवारीमा थिए। प्रहरीका अनुसार अवधेश पाण्डेले रामजीतलाई नक्कली चेक दिने गर्थे, त्यसपछि रामजीतले ती चेकहरू आफ्नो खातामा जम्मा गर्थे ।

प्रहरी अनुसन्धानले रामजीत रिहा भएपछि पनि आफ्ना सहयोगीहरूसँग सम्पर्कमा रहेको खुलासा गरेको छ। उनी जेल ठेकेदारको रूपमा प्रस्तुत भएर बैंक जान्थे र नक्कली कागजातहरूको आधारमा चेक जम्मा गर्थे।

प्रहरीका अनुसार सुरुमा शंकाबाट बच्न १०,०००-२०,००० रुपैयाँ निकालिएको थियो। बैंक कर्मचारीहरूको विश्वास जितेपछि लाखौं रकम स्थानान्तरण हुन थाल्यो।

जेलको आधिकारिक खाताबाट यति ठूलो कारोबार क्रस-भेरिफिकेसन बिना हुन नसक्ने भएकाले बैंकका अधिकारीहरूको लापरवाही वा मिलेमतो समेत हुन सक्ने प्रहरीले आशंका गरेको छ।

प्रहरी अनुसन्धानले बैंकका अधिकारीहरूले बारम्बार गरिएको कारोबारको बारेमा कहिल्यै प्रश्न नगरेको पत्ता लगाएको छ।

एउटै सरकारी खाताबाट एउटै नाममा बारम्बार रकम जम्मा गरिएको घटनालाई पनि उनीहरूले शंकास्पद पाएनन्। अब, प्रहरी टोलीले बैंक कर्मचारीहरूको भूमिकाको पनि अनुसन्धान गरिरहेको छ।

प्रहरी सोधपुछको क्रममा आरोपी रामजीत यादवले घोटालाबाट आएको पैसाले आफ्नी बहिनीको भव्य विवाहको आयोजना गरेको खुलासा गरे। प्रहरीका अनुसार विवाहमा लगभग २५ लाख रुपैयाँ खर्च भएको थियो। आरोपीले ३.७५ लाख रुपैयाँमा बुलेट मोटरसाइकल पनि किनेका थिए।

उनले केही पैसा पुरानो ऋण तिर्न प्रयोग गरे र बाँकी रकम आफ्ना सहयोगीहरूमा बाँडे। मुशिर अहमदले ७ लाख, शिवशंकरले ५ लाख र अवधेशले १.५ लाख रुपैयाँ व्यक्तिगत प्रयोगको लागि खर्च गरे।

यस मुद्दामा, भारतीय दण्ड संहिताको धारा ३१८(४), ६१(२), ३१६(५), ३३८ र ३३६(३) अन्तर्गत कारबाही भइरहेको छ।