काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिका र अष्ट्रेलियाले दुर्लभ पृथ्वी र अन्य महत्वपूर्ण खनिजहरूको आपूर्ति बढाउने सम्झौता गरेका छन् । यो कदम ट्रम्प प्रशासनको यस क्षेत्रमा चीनको प्रभुत्वलाई चुनौती दिने रणनीतिको एक हिस्सा हो।

अष्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानीजले यो सम्झौताले ८.५ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको खानी र सम्बन्धित परियोजनाहरूलाई अगाडि बढाउन मद्दत गर्ने बताएका छन् जुन “तुरुन्तै सुरु गर्न सकिन्छ”।

यी परियोजनाहरूले दुर्लभ पृथ्वी खनिजहरूको क्षेत्रमा अष्ट्रेलियाको खानी र प्रशोधन क्षमता बढाउनेछन्।

सम्झौता अन्तर्गत दुई देशहरूले आगामी छ महिनामा अमेरिका र अष्ट्रेलियामा परियोजनाहरूमा १ अर्ब डलर लगानी गर्नेछन् ।

ट्रम्पको पहिलो कार्यकालदेखि नै अमेरिका र अष्ट्रेलिया यी मुद्दाहरूमा सँगै काम गर्दै आएका छन्, तर अल्बानीजले नयाँ सम्झौताले साझेदारीलाई अर्को तहमा पुर्‍याउने बताए।

सोमबार, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पनि अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलिया बीचको बहु-अरब डलरको पनडुब्बी सम्झौता (अकुस) मा टिप्पणी गर्दै यो “पूर्ण गतिमा अगाडि बढिरहेको” बताए।

यस वर्षको सुरुमा, ट्रम्प प्रशासनले सम्झौताको समीक्षा गर्ने बताएको थियो ताकि यो आफ्नो “अमेरिका पहिलो” नीति अनुरूप छ भनी सुनिश्चित गर्न सकियोस्।

यसले अष्ट्रेलियाले आफ्नो पुरानो जहाजलाई प्रतिस्थापन गर्न अमेरिकी पनडुब्बीहरू किन्न नसक्ने चिन्ता बढायो।

तर सोमबार, जब ट्रम्पलाई अष्ट्रेलियाले पनडुब्बीहरू पाउनेछन् कि भनेर सोधियो, उनले भने, “हो, पाउनेछन्।”

हाल, चीनले विश्वव्यापी खानीको लगभग ७० प्रतिशत र दुर्लभ पृथ्वी खनिजहरूको प्रशोधनको ९० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ, जुन रक्षा उपकरणदेखि कम्प्युटर चिप्स, फोन र कारहरूसम्म सबै कुरामा प्रयोग गरिन्छ।

यी खनिजहरूको लागि अमेरिकी कम्पनीहरू धेरै हदसम्म चीनमा निर्भर छन्।

यस वर्ष, चीनले अमेरिकासँगको तनावको प्रतिक्रियामा नयाँ अमेरिकी कर र आपूर्ति प्रतिबन्धित गर्ने उपायहरूको घोषणा गर्‍यो, जसले अमेरिकी कम्पनीहरूलाई जोखिममा पार्‍यो।

अल्बानीजले भने – सम्झौताले लगानीलाई उत्तेजित गर्ने कुरामा केन्द्रित छ, विशेष गरी तीन प्रकारका परियोजनाहरूमा, जसमा अष्ट्रेलियाको प्रशोधन क्षेत्रमा अमेरिकी लगानी पनि समावेश छ।

दुई देशले दुर्लभ पृथ्वी खनिजहरूको मूल्य निर्धारण, परियोजना स्वीकृति प्रक्रिया, र खनिज क्षेत्रका कम्पनीहरू र परियोजनाहरूको बिक्रीको सरकारी समीक्षाका नियमहरूमा मिलेर काम गर्न पनि सहमत भएका छन्।

अमेरिकाले पश्चिमी अष्ट्रेलियामा प्रतिवर्ष १०० टन क्षमताको ग्यालियम रिफाइनरी निर्माणमा लगानी गर्ने र प्रमुख खनिज परियोजनाहरूलाई अगाडि बढाउन आफ्नो निर्यात-आयात बैंक मार्फत २.२ अर्ब अमेरिकी डलरको कोषको घोषणा गरेको छ।

अष्ट्रेलिया महत्वपूर्ण खनिजहरूको प्रमुख स्रोत हो, तर अमेरिका जस्तै यो पनि चीनमा निर्भर छ।

यी खनिजहरूको प्रशोधन गर्ने सबैभन्दा ठूलो केन्द्र चीन हो, र त्यसपछि मात्र तिनीहरूलाई प्रयोग गर्न सकिन्छ।