काठमाडौं । विमानमा कोही मरे भने के हुन्छ ? सोसल मिडियामा एक एयर होस्टेसले भिडियो बनाएर यसबारे बताएकी छिन् । उनको यो भिडियो ३० लाखभन्दा बढी पटक हेरिएको छ ।

५ अगस्त, २०२२ मा यस्तै एउटा घटना बाहिर आएको थियो जब उडिरहेको फ्लाइटमा एक महिलाको मृत्यु भएपछि उनको शव ८ घण्टासम्म उनको सिटमा नै रह्यो। हेलेन रोड्स विमानमा हङकङबाट बेलायत जाँदै थिइन् । विमानमा यात्रा गर्ने क्रममा उनको मृत्यु भएको थियो । हेलेन पेशाले नर्स थिइन् ।

हेलेन रोड्स दुई छोराछोरी र श्रीमानका साथ हङकङबाट बेलायतको लागि उडान गर्दै थिइन्, तर विमान भित्र सुतेको बेला उनको मृत्यु भयो। त्यसपछि आमाको शवसँगै बालबालिकाले ८ घण्टासम्म यात्रा गरेका थिए ।

२५ वर्षीया शीना मारी दुई वर्षदेखि एउटा एयरलाइन्समा फ्लाइट अटेन्डेन्टको रूपमा काम गरिरहेकी छिन् । विमानमा कुनै व्यक्तिको मृत्यु भयो भने त्यसपछि के प्रक्रिया अपनाउने उनले बताएकी छिन् ।

भिडियोमा शीनाले भनिन् कि सामान्यतया मृत यात्रुलाई आफ्नो सिटमा छोडिन्छ। शीनाले भनिन् कि फ्लाइट अटेन्डेन्टले यात्रुको मृत्युको पुष्टि गर्न र उसको पल्स जाँच गर्छन् । यदि विमानको पछाडि ठाउँ छ भने, त्यहाँ शव राखिन्छ।

विमानमा ठाउँ नभएको खण्डमा शवलाई कम्बलमा बेरेर उडान अवतरण नभएसम्म सिटमा छाडिन्छ । सुरक्षाका लागि शवलाई बेल्टले बाँधिने शीनाले बताइन् ।

यद्यपि, विभिन्न एयरलाइन्सको यात्रुको मृत्युको सन्दर्भमा फरक फरक प्रोटोकल हुन सक्छ। तर शिनाले आफूले ३ वटा एयरलाइन्ससँग काम गरेको र तीनवटै एयरलाइन्सको नियम लगभग एउटै रहेको बताइन् ।

सबै यात्रु विमानबाट ओर्लिएपछि चिकित्सकलाई बोलाएर शव जाँच्छन्।

शिनाले भनिन् कि यदि यात्रुको रिभाइभलको कुनै सम्भावना छ भने, चालक दलका सदस्यहरूले विमानमा कुनै मेडिकल प्रोफेशनल छ कि छैन भनेर पत्ता लगाउँदछन्। डाक्टर भएमा उपचारका लागि बोलाइने उनले बताइन् ।

शीनाले भनिन्– विमानमा यति धेरै उपकरण हुन्छ कि कसैको शल्यक्रिया पनि गर्न सकिन्छ । यसपछि केबिन क्रुले पाइलटलाई अवस्थाबारे जानकारी गराउँछन्। पाइलटहरूले एयरलाइन्सका लागि उपस्थित अन-कल डाक्टरहरूलाई सम्पर्क गर्छन्। यदि उडानमा डाक्टर उपस्थित छैन भने, तिनीहरूले चालक दललाई मार्गदर्शन गर्छन्।

यद्यपि, शीनाले भनिन् कि फ्लाइट अटेन्डेन्टहरू मेडिकल प्रोफेसनहरू नभएकाले उनीहरूले कानुनी रूपमा कसैलाई मृत घोषणा गर्न सक्दैनन्।

तोकिएको दिशानिर्देश अनुसार, यदि यात्रु जीवित हुने सम्भावना छ भने, चालक दलका सदस्यले उसलाई पुन: सास फेर्न सुरु नगरेसम्म वा यात्रुले व्यावसायिक हेरचाह गर्न सुरु नगरेसम्म सीपीआर दिनेछन्।

आईएटीएका अनुसार कुनै व्यक्ति मृत फेला परेमा चालक दलका सदस्यले पाइलटलाई जानकारी दिनुपर्छ । जसले गर्दा उसले ल्यान्डिङ स्टेसनलाई यसबारे सचेत गराउँछ र यसका लागि त्यहाँ आवश्यक सबै तयारी गर्न सकिन्छ ।

आइएटीएको निर्देशिका अनुसार यात्रुको शव कम्तीमा मानिसको उपस्थिति हुने सिटमा सार्नु पर्ने र उडान भरिएमा सिटमा छाड्नु पर्ने व्यवस्था छ ।

तोकिएको निर्देशिका अनुसार एयरलाइन्समा ठाउँ भएमा मृतक यात्रुलाई शरीरको झोलामा राख्नुपर्ने वा घाँटीसम्म कम्बलले ढाक्नुपर्छ । आँखा बन्द गरेर शरीरलाई बेल्टले बाँध्नुपर्छ ।

मृत्युका कारण उडानको आकस्मिक अवतरण वा डाइभर्सन आवश्यक नपर्ने कुरा पनि ध्यान दिनु पर्ने छ । शीनाका अनुसार यस सम्बन्धमा अन्तिम निर्णय लिने अधिकार पाइलटलाई हुन्छ, जसका लागि उनले एयर ट्राफिक कन्ट्रोल र मेडिकल विज्ञहरूसँग कुरा गर्छन्।

ग्लोबल रेस्क्युका एसोसिएट मेडिकल डाइरेक्टर डा. कोन्डे नास्ट ट्राभलरसँगको कुराकानीमा क्लाउडिया जेगान्सले व्यावसायिक उडानमा कसैको मृत्यु निकै दुर्लभ हुने बताइन्। उनले १० लाख यात्रुमा ६ सय उडान वा १६ वटा मेडिकल इमर्जेन्सी हुने गरेको बताइन् ।