घोराही। जिल्ला प्रहरी कार्यालय दाङले गत वर्ष लागुऔषधसम्बन्धी ३५ वटा मुद्दा चलाएको छ। तीमध्ये ब्राउनसुगरको प्रयोग र कारोवारमा संलग्न भएको आरोपमा जिल्ला प्रहरी कार्यालयले चलाएको २९ वटा मुद्दामा ३८ पुरुष र चार महिला रहेका छन्। तीमध्ये २६ पुरुष र दुई महिला धरौटीमा छुटेका छन् भने बाँकी छ पुरुष र दुई महिला अझै अनुसन्धानका क्रममा छन्। प्रहरीले चार जनालाई पुर्पक्षका लागि कारागार चलान गरेको छ।

पक्राउ परेका व्यक्तिहरुबाट सो अवधिमा प्रहरीले २२० ग्राम ३९० मिलीग्राम ब्राउनसुगर बरामद गरेको थियो। ब्राउनसुगरको यो मात्रा थोरै भए पनि मूल्य धेरै हुन आउँछ। जसकारण यसलाई प्रहरीले ठूलो उपलब्धि मानेको छ।

यसैगरी गत वर्ष चरेस कारोवारमा संलग्न रहेको आरोपमा प्रहरीले दुई महिला र चार पुरुषलाई पक्राउ गरेको छ। लागुऔषध चरेससम्बन्धी एउटा मुद्दा चलाइएकोमा दुई महिला र दुई पुरुष पुर्पक्षका लागि कारागार चलान गरिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका मुद्दा फाँटका प्रमुख राजन गौतमले जानकारी दिए। उनका अनुसार, चरेस कारोवारमा संलग्न रहेको आरोपमा पक्राउ परेकामध्ये एक जना धरौटीमा छुटेको छ भने एक जना फरार रहेको छ। सो अवधिमा पक्राउ परेका चार जनाबाट ६० किलो ८०० ग्राम चरेस बरामद गरिएको थियो।

त्यस्तै जिल्ला प्रहरी कार्यालयले लागुऔषध अफिम सम्बन्धी गत वर्ष एउटा मुद्दा चलाएको छ। लागुऔषध अफिमको कारोवारमा संलग्न रहेको आरोपमा पक्राउ परेका दुई जनामाथि अनुसन्धान भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ। पक्राउ परेकाबाट प्रहरीले दुई किलो ५०० ग्राम अफिम बरामद गरेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय दाङले जनाएको छ।

जिल्लाको धेरै ठाउँमा पाइने गाँजा उत्पादन, बिक्री वितरण र सेवन सबै गैरकानूनी मानिन्छ। विगत एक वर्षमा प्रहरीले पाँच पुरुष, तीन महिलालाई पक्राउ गरी उनीहरुविरुद्ध तीन मुद्दा अदालतमा दर्ता गरेकामा सबै धरौटीमा छुटेका छन्।

नाइट्रोभेट चक्की कारोवार र सेवनको मुद्दामा प्रहरीले चार पुरुषलाई पक्राउ गरेको छ । उनीहरुविरुद्ध प्रहरीले मुद्दा चलाए पनि तीन जना धरौटीमा छुटेको र एक जनाको अनुसन्धानमा भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ। लागुऔषधको रुपमा प्रयोग हुने डाइजापाम र नुफिनसहित पनि प्रहरीले दुई जनालाई पक्राउ गरेको छ। दुवै जनामाथि अनुसन्धान भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ।

अहिले धेरैजसो युवाले लागुऔषधको रुपमा बजारमा पाइने नाइट्रोभेट, गाँजा, यामपुल, नाइट्रोसन ट्यावलेट र सिरिञ्ज जस्ता लागुऔषध प्रयोग गर्ने गरेको प्रहरीको भनाइ छ। लागुऔषध कारोबारीले विद्यार्थीहरुलाई प्रयोग गर्ने र फसाउने गरेको पाइएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय मुद्दा फाँटका प्रमुख राजन गौतमले बताए। उनले भने, “स्कुलले विद्यार्थीदेखि कलेजका विद्यार्थीहरुलाई यसको लतमा फसाउने गिरोह नै सक्रिय रहेको छ, हामीले त्यस्ता एउटा गिरोहलाई नियन्त्रणमा लिएका छौं।’

जिल्ला प्रहरी कार्यालय दाङका अनुसार लागुऔषध प्रयोगकर्ता र कारोवार गर्नेहरु वर्षेनी बढिरहेको पाइएको छ। लागुऔषध विरुद्ध जनचेतना जगाउने, यसको प्रयोगकर्ता र कारोवारीलाई पक्राउ गर्ने, मुद्दा चलाउने, कानूनी कारवाही गर्ने लगायतका कार्यहरु हुँदै आएपनि यसको कारोवार र प्रयोगकर्तामा कमी आउन नसकेको देखिएको छ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालयका अनुसार, आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा लागुऔषध प्रयोग र कारोवारमा प्रहरीले १७ मुद्दा अदालतमा पेश गरेको थियो भने आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा २० मुद्दा चलाएको थियो । गत आर्थिक वर्षमा यो सङ्ख्या बढेर ३५ पुगेको छ।

लागुऔषध प्रयोग, उत्पादन र बिक्री वितरणले आजको समाजलाई नराम्रोसँग बिथोलेको छ। विशेषगरी युवा पिँढीहरु यसबाट बढी आक्रान्त भएको देखिन्छ। विशेषगरी शैक्षिक असफलता, पारिवारिक विखण्डन, आर्थिक अभाव, साथीसङ्गीको लहलहैमा लागेर वा डिप्रेशनको कारणले लागुऔषधको प्रयोग गर्ने र बिक्री वितरणमा संलग्न भएको पाइएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रमुख बेलबहादुर पाण्डेले बताए।

दाङका छिमेकी जिल्ला रोल्पा, रुकुमतिर अफिम, चरेस र गाँजाको उत्पादन हुने हुँदा यहाँका युवामा त्यसप्रतिको चासो र प्रयोग बढेको देखिन्छ भने खुला सिमानाको कारण भारतबाट अवैध रुपमा पनि लागुऔषध नेपाल भित्रिएको देखिन्छ।

लागुऔषधका कारण पारिवारिक सम्बन्ध र समाज नै भताभुङ्गको अवस्थामा जान लागेको बताउँदै जिल्ला प्रहरी प्रमुख पाण्डेले यसलाई नियन्त्रण गर्न सबै संयन्त्र परिचालन गरिएको छ भन्नुभयो । उनले भने, “लागुऔषध नियन्त्रण होइन, निषेध गर्ने गरी कार्ययोजना बनाएर अघि बढेका छौँ।”