काठमाडौं । चीनको धम्कीका बाबजुद अमेरिकी संसदको प्रतिनिधि सभाकी सभामुख न्यान्सी पेलोसी मंगलबार राति ताइवान पुगेकी छिन् । यसअघि चीनले लगातार धम्की दिइरहेको थियो र सम्भवतः न्यान्सी पेलोसी एसिया भ्रमणका क्रममा ताइवान नजान सक्छिन् भन्ने लागेको थियो । न्यान्सी पेलोसीको आगमनको अड्कलबाजीका बीच चीनले सैन्य मुठभेडको धम्की पनि दिएको थियो तर त्यसको कुनै असर भने भएन ।

डेमोक्र्याटिक कंग्रेसनल प्रतिनिधिमण्डलसँगै आएकी पेलोसीले ताइवानको विषयमा चीनको विरुद्धमा निकै आवाज उठाएकी छन् । उनको छवि ताईवान समर्थकको छ। पेलोसीको ताइपेई भ्रमण अघोषित थियो। अमेरिका छाड्नुअघि उनले आफ्नो प्रतिनिधिमण्डल मलेसिया, दक्षिण कोरिया, सिङ्गापुर र जापान जाने घोषणा गरे पनि ताइवानको भने उल्लेख थिएन ।

पेलोसी र उनको प्रतिनिधिमण्डलले बुधबार ताइवानकी राष्ट्रपति साइ इङ-वेनसँग पनि भेट गर्ने कार्यक्रम छ। यस प्रतिनिधिमण्डलमा पेलोसी बाहेक अमेरिकी कंग्रेसका थप पाँच सदस्य रहेका छन् । पेलोसी ताइवान पुगेपछि चीनले अमेरिकाले ‘एक चीन नीति’को उल्लंघन गरेको बताएको छ । चीनले अमेरिकाले ‘एक चीन नीति’ पालना नगरेको र यस्तो भ्रमण रोक्नु राष्ट्रपति जो बाइडेनको जिम्मेवारी भएको बताएको छ ।

Chinese mainland announces punishments on organizations related to diehard “Taiwan independence” elementshttps://t.co/u9hXJegpD4

— CGTN (@CGTNOfficial) August 3, 2022

चीनको परराष्ट्र मन्त्रालयले भन्यो, “अमेरिकाले ताइवानलाई चीनलाई घेर्न प्रयोग गरिरहेको छ। अमेरिकाले ‘एक चीन नीति’लाई निरन्तर चुनौती दिइरहेको छ । उसले ताइवानमा पृथकतावादीहरूको स्वतन्त्रता आन्दोलनलाई इन्धन दिइरहेको छ। अमेरिकाको यो रवैया आगोसँग खेलेजस्तै छ र यो निकै खतरनाक छ । आगोसँग खेल्नेहरू आफै जल्छन्।

पेलोसी ताइवान पुगेपछि चीनले धेरै सैन्य अभ्यासको घोषणा गरेको छ। चीनले ताइवानको वरिपरि यी सैन्य अभ्यासहरू गर्न लागेको छ। यस अवधिमा चीनले ताइवानको हवाई क्षेत्र र पानीको सीमाको वास्ता गर्ने छैन। अमेरिकाले पनि चीनको धम्कीप्रति तिखो प्रतिक्रिया दिएको छ । ह्वाइट हाउसले ताइवानलाई लिएर अमेरिकाको अडानमा कुनै परिवर्तन नभएको बताएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का प्रवक्ता जोन किर्बीले पत्रकारहरूलाई भने, “‘एक चीन नीति’ मा अमेरिकाको अडानमा कुनै परिवर्तन भएको छैन। हामीले पहिले नै भनेका छौं कि हामी ताइवानको यथास्थितिमा कुनै एकपक्षीय परिवर्तनको पक्षमा छैनौं। यो परिवर्तन जुनसुकै पक्षबाट होस् । हामीले ताईवानको स्वतन्त्रतालाई समर्थन गर्दैनौं भनेका छौं।”

न्यान्सी पेलोसीले सोमबार आफ्नो एसिया भ्रमण सुरु गरेकी छिन् । पहिले उनी सिंगापुर गइन् र त्यहाँका राष्ट्रपति ली सिएन लुङसँग भेट गरेकी थिइन् । सिंगापुरका राष्ट्रपतिले प्रायः चीन र अमेरिकाबीचको सम्बन्धको महत्त्वलाई जोड दिन्छन्। न्यान्सी पेलोसी मलेसियाबाट एसपीएआर विमानमा मंगलबार साँझ ३.४२ बजे ताइपेई प्रस्थान गरेकी थिइन् । फ्लाइट राडार २४ ट्र्याकिङ वेबसाइटका अनुसार न्यान्सी पेलोसीको उडान फिलिपिन्स हुँदै ताइवान पुगेको थियो र दक्षिण चीन सागर हुँदै आउनबाट जोगिएको थियो।

अमेरिकी राजनीतिक विश्लेषक जोस रोगिनले साउथ चाइना मर्निङ पोस्टलाई भने कि न्यान्सी पेलोसीलाई ल्याइएका रुट द्वन्द्व बढ्न नदिन र सुरक्षा खतरा न्यूनीकरण गर्न डिजाइन गरिएको हो। फ्लाइट रडार २४ वेबसाइटका अनुसार दक्षिणपश्चिमबाट पेलोसीको उडान स्थानीय समय अनुसार राति १० बजे ताइवान एयर आइडेन्टिफिकेशन जोनमा पुगेको थियो।

केही मिनेटपछि चीनले सु-३५ लडाकु विमान ताइवान स्ट्रेटमा पठाएको थियो। यो लडाकु विमानको मिसन के हो, अझै स्पष्ट भएको छैन । जब पेलोसी ताइपेई सोङ्गशान एयरपोर्टमा अवतरण गरिन्, त्यहाँ न्यानो स्वागत गरियो।

By traveling to Taiwan, we honor our commitment to democracy: reaffirming that the freedoms of Taiwan — and all democracies — must be respected.

Read my opinion piece in the @washingtonpost on why I’m leading a Congressional delegation to Taiwan.https://t.co/tLhIzvfkTH

— Nancy Pelosi (@SpeakerPelosi) August 2, 2022

पेलोसीलाई ताइवानका विदेशमन्त्री जोसेफ वु र ताइवानका लागि अमेरिकी प्रतिनिधि सान्ड्रा ओडकिर्कले स्वागत गरेका थिए। यसअघि दर्जनौं चिनियाँ समर्थकले पेलोसीको होटल बाहिर विरोध प्रदर्शन गरेका थिए। उनीहरूले भने कि पेलोसीको भ्रमण टापुका लागि विपत्ति साबित हुनेछ।

ताइवान पुगेपछि पेलोसीले ट्वीटरमार्फत आफ्नो कुरा भनिन् । उनले ट्विट गरेकी छन्, ‘हाम्रो प्रतिनिधिमण्डलको ताइवान भ्रमणले यहाँको लोकतन्त्रप्रति अमेरिकी प्रतिबद्धता देखाउँछ। ताइवानको नेतृत्वसँगको वार्तामा हामी हाम्रा साझेदारहरूको साझा हितमा स्वतन्त्र र खुला इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रप्रति हाम्रो प्रतिबद्धता दोहोर्‍याउनेछौं।” ताइवान पुगेपछि पेलोसीले वासिङ्टन पोस्टमा एउटा लेख लेखेकी थिइन् । यस लेखको शीर्षक हो – म किन ताइवानमा अमेरिकी कांग्रेसको प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गर्दैछु?

यस लेखको सुरुमा पेलोसी भन्छिन्, ‘४३ वर्षअघि अमेरिकी कांग्रेसले ताइवान सम्बन्धसम्बन्धी ऐन पारित गरेको थियो। यसमा तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति जिम्मी कार्टरले हस्ताक्षर गरेका थिए । ताइवान सम्बन्धी ऐन एसिया प्रशान्त क्षेत्रमा अमेरिकी विदेश नीतिको महत्वपूर्ण स्तम्भ हो। यस कार्यले ताइवानको लोकतन्त्रप्रति अमेरिकी प्रतिबद्धतालाई कायम राख्छ। यस ऐनमार्फत हामीले ताइवानसँग आर्थिक र कूटनीतिक सम्बन्धलाई अगाडि बढाउँछौँ। यसका अलावा दुवै देशका साझा मूल्यमान्य प्रजातन्त्र, मानवअधिकार, मानवीय मर्यादा, स्वतन्त्रता र स्वशासन पनि महत्वपूर्ण छन् ।

पेलोसीले लेखेकी छन्, ‘ताइवानको सुरक्षाका लागि अमेरिका प्रतिबद्ध छ। यदि ताइवानको भविष्य एकतर्फी र जबरजस्ती परिवर्तन भयो भने, यो पश्चिमी प्रशान्त क्षेत्रका लागि खतरा हुनेछ र यो अमेरिकाको लागि चिन्ताको विषय हुनेछ। अमेरिकाले यो संकल्पलाई फेरि सम्झनुपर्छ। चीनले पछिल्ला वर्षहरूमा ताइवानसँग नाटकीय रूपमा तनाव बढाएको छ। जनवादी गणतन्त्र चीनले लगातार आफ्ना लडाकु विमान, पट्रोल बमवर्षक र निगरानी विमानहरू ताइवानको आकाशमा पठाएको छ। अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयले चीनले ताइवानलाई विलय गर्न खोजेको विश्वास गरेको छ । चीनले ताइवानको साइबरस्पेसलाई पनि निशाना बनाएको छ। चीनले हरेक दिन ताइवानका सरकारी एजेन्सीहरूमा आक्रमण गर्छ।’

#Breaking: Chinese State Councilor & Foreign Minister Wang Yi condemns #Pelosi’s visit to Taiwan, urging the US to stop interfering in China’s reunification, sabotaging its development, manipulating geopolitical tactics and confusing the right and wrong pic.twitter.com/0sRmjtWRnw

— Global Times (@globaltimesnews) August 3, 2022

अर्कोतर्फ, पेलोसी ताइपेई पुगेपछि चीन रिसाएको छ। पेलोसी आइपुग्ने बित्तिकै चीनको जनमुक्ति सेनाका धेरै गतिविधि सुरु भयो। चीनले उत्तरी, दक्षिणपश्चिम र दक्षिणपूर्वी ताइवानको जल तथा हवाई क्षेत्रमा सैन्य अभ्यास गर्ने घोषणा गरेको छ। पीएलए पूर्वी थिएटर कमाण्डका प्रवक्ता शी यीले ताइवानको स्वतन्त्रता चाहनेहरूका लागि गम्भीर खतरा रहेको बताए। यसबाहेक पीएलएले छ वटा नो इन्ट्री जोन घोषणा गरेको छ। यस अन्तर्गत यी रुटहरू हुँदै कुनै पनि यात्रुवाहक विमान वा जहाज ताइवान पुग्न सक्दैनन्।

चीनले बेइजिङका लागि अमेरिकी राजदूत निकोलस बर्न्सलाई बोलाएको छ । चिनियाँ उपविदेशमन्त्री शि फेङले पेलोसीको ताइवान भ्रमणले गम्भीर परिणाम ल्याउने बताए । बाइडेन प्रशासनमा ताइवानका कारण चीनसँगको तनाव यति हदसम्म बढेको यो पहिलो पटक होइन। अघिल्लो वर्ष अक्टोबरमा अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गरे अमेरिकाले ताइवानको रक्षा गर्ने बताएका थिए। राष्ट्रपति बाइडेनले ताइवानमा अमेरिकाको पुरानो अडानबाट फरक लाइन लिएर यो बयान दिएका हुन्।

अमेरिकी राष्ट्रपतिलाई अमेरिकाले ताइवानको रक्षा गर्छ कि गर्दैन भनेर सोध्दा बाइडेनले भने, ‘हो, हामी त्यसो गर्न प्रतिबद्ध छौं।’ तर पछि ह्वाइट हाउसका प्रवक्ताले अमेरिकी सञ्चारमाध्यमलाई भने, ‘यो टिप्पणीलाई नीति परिवर्तनका रूपमा लिनु हुँदैन।’

#PLA started to commence joint drills surrounding Taiwan, featuring J-20 stealth fighter jets and test firing of conventional missiles that analysts said would fly over the island, right after #Pelosi‘s landing on the island late Tuesday. https://t.co/Y9MQoB3B2V

— Global Times (@globaltimesnews) August 2, 2022

अमेरिकी समाचार च्यानल सीएनएन को टाउनहल कार्यक्रममा एक सहभागीले, चीनको कथित हाइपोसोनिक मिसाइल परीक्षणको रिपोर्टलाई उल्लेख गर्दै, बाइडेन ताइवानको रक्षाको लागि प्रतिबद्ध छन् कि छैनन् र चीनको सेनाको सामना गर्न बाइडेनले के गर्छन् भनेर सोधेका थिए ।

यी प्रश्नहरूको जवाफमा, बाइडेनले भने, “उनीहरू बलियो हुँदैछन् भनेर निराश हुनुपर्ने अवस्था छैन किनकि चीन, रुस र बाँकी विश्वलाई थाहा छ कि हाम्रो सेना विश्वको इतिहासमा सबैभन्दा शक्तिशाली छ ।’ बाइडेनलाई सीएनएन एंकर एन्डरसन कुपरले अर्को प्रश्न सोधेका थिए कि यदि चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गर्छ भने अमेरिका सहयोग गर्न अगाडि आउँछ? यसमा बाइडेनले भने, “हो, हामी यो गर्न प्रतिबद्ध छौं।”