काठमाडौं। विश्वकै सर्वाधिक आकर्षक क्रिकेट प्रतियोगिता आइपिएलमा यो वर्ष रनको बर्षा भइरहेको छ। ब्याट्सम्यानहरुले यस आइपिएलमा बलरमाथि निर्मम ब्याटिङ गर्दै लगभग हरेक खेललाई छक्का प्रहारको प्रतियोगितामा परिणत गरिदिएका छन् । जसका कारण बलरहरु निराश र असहाय देखिन्छन्।

यस आइपिएलले टी-२० क्रिकेट अब नयाँ दिशामा गइरहेको विश्लेषण शुरु गरेका छन्।

यस आईपीएलमा बुधबारसम्म ४० खेल सकिँदा १२३१ चौका र ७१२ छक्का प्रहार भएको छ। जबकी २०२३ को आईपीएलमा २१७४ चौका र ११२४ छक्का प्रहार भएका थिए। यो वर्षको आईपीएल सिजनको करिब आधा बाँकी छ । यस्तो अवस्थामा गत वर्षको कीर्तिमान यस वर्षको आईपीएलमा तोडिने निश्चित छ।

आईपीएलको प्रारम्भिक चरणमा १५० देखि १६० को स्कोरलाई डिफेन्डेबल मानिन्थ्यो। तर, आज यो स्कोर बनाउने टोलीले १० मध्ये ८ खेलमा हार बेहोरेको छ। टी-२० क्रिकेट शुरु भएको १७-१८ बर्षमा कुनै पनि टोलीले २०० वा सोभन्दा बढी रन बनाउनु सामान्य बनेको छ।

आइपिएलको यो सिजनमा खेलिएका ४० खेलमा टोलीले २१ पटक २०० भन्दा बढीको आँकडा पार गरेका छन्। १० खेल भएका छन् जसमा दुवै टोलीको संयुक्त स्कोर ४ सय नाघेको छ। अचम्मको कुरा, दुई खेलमा कुल रन ५ सय नाघेको थियो। त्यति मात्रै होइन। यस आईपीएल सिजनमा प्रति ओभरको औसत रन रेट १० रहेको छ।

यस सिजनमा धेरै रन बनाउने टिममा सनराइजर्स हैदरावाद अगाडी रहेको छ ।यो सिजनमा हैदरावादको टोलीले एकपछि अर्को गर्दै धेरै कीर्तिमान बनाएको छ।

दिल्ली क्यापिटल्स विरुद्धको आफ्नो पहिलो खेलमा हैदरावाद सनराइजका ब्याट्सम्यानले पावर प्ले (६ ओभरमा) मा १२५ रन बनाए, जुन यसअघि कहिल्यै भएको थिएन। यसको औसत २०.८३ प्रति ओभर रन छ, जुन मन छक्क पार्ने छ।

हैदरावादले यो सिजन तीन पटक एक इनिङमा २५० भन्दा बढी रन बनाएको छ। रोयल च्यालेन्जर्स बैंगलुरुविरुद्ध उसले २८७ रन बनायो, जुन आईपीएलमा अहिलेसम्मकै सर्वाधिक स्कोरको कीर्तिमान हो। यसले यो सिजनमा नै ३०० को स्कोर लिमिट पनि पार गर्न सक्ने संकेत गर्छ।

टी-२० म्याचको मूडले धेरै रोमाञ्चक खेलहरूको ग्यारेन्टी दिन्छ । ब्याट्सम्यानले निरन्तर ब्याटिङ गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

यस्तो विस्फोटक ब्याटिङको कारण के हो ?

पहिलो कारण समतल पिच हो। सेतो बलको ओडिआई र टी-२० खेलको आधारभूत सिद्धान्त भनेको पिच बलरका लागि ‘खतरनाक’ नभई ब्याट्सम्यानका लागि उपयुक्त हुने हो।

किनभने दर्शकले टी-२० खेलमा उत्कृष्ट प्रदर्शन हेर्न चाहन्छन्। यस्तो अवस्थामा यस्ता खेलमा ठूला शट खेल्नु सामान्य कुरा भइसकेको छ। फ्यान होस्, कमेन्टेटर होस् वा प्रायोजक, सबैले ब्याट्सम्यानबाट एउटै अपेक्षा राख्छन्। र, खेलमा यसलाई प्रवर्द्धन गर्न हर सम्भव कदम चालिएको छ।

अन्य टी-२० प्रतियोगिताहरू जस्तो नभई, आइपिएलले यसलाई धेरै गम्भीरताका साथ लिन्छ र पिचहरूलाई सकेसम्म ब्याटिङमैत्री बनाइएको सुनिश्चित गर्ने गरेको पाइएको छ। तर, बलरहरूले समतल पिचको चुनौती मात्र सामना गर्नुपर्दैन।

ब्याट्सम्यानहरू पहिलेभन्दा धेरै फुर्तिलो, शक्तिशाली र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण जोखिम लिने भएका छन्। खासगरी टी-२० को प्रारम्भिक चरणमा करियर सुरु गर्ने ब्याट्सम्यानहरु । उनीहरु ब्याटिङ गर्दा बढी जोखिम मोल्छन् ।

नियममा केही यस्ता परिवर्तन पनि गरिएका छन्, जसका कारण टी-२० खेलमा बलरका लागि कम अवसर बाँकी छ। उदाहरणका लागि, यो आईपीएल सिजनमा प्रभावशाली खेलाडी (इमप्याक्ट खेलाडी) को नियम लागू भएपछि, प्रशिक्षक र कप्तानले आवश्यक समयमा खेलाडी फेर्ने विकल्प पाएका छन्।

यो एक रोचक परिवर्तन हो, र कुनै पनि बलरलाई प्रभावकारी विकल्पको रूपमा खेलको बीचमा फिल्डिङ गर्न सकिन्छ । तर, अहिलेसम्म यस नियमको ब्याटिङमा जानकार खेलाडीले मात्रै फाइदा उठाइरहेको देखिन्छ।

क्रिकेटमा यो ब्याट्सम्यानको खेल हो भन्ने पुरानो भनाइ छ । तर, अहिले क्रिकेटमा बल र ब्याटबीचको बढ्दो असन्तुलन टी–२० का लागि सही हो कि होइन भन्ने चर्को बहस चलिरहेको छ।

चाखलाग्दो कुरा के छ भने पूर्व भारतीय कप्तान तथा महान ब्याट्सम्यान सुनिल गावस्कर यस बहसमा बलरको समर्थनमा उभिएका देखिन्छन् । गावस्कर भन्छन्, ‘यदि यी खेलहरू एकतर्फी भए भने यो खेलप्रति मानिसहरूको चासो र खेलको रमाइलो समाप्त हुनेछ ।’

गावस्करको सबैभन्दा ठूलो गुनासो यो हो कि बाउन्ड्री दूरी पहिलेको ७५ यार्डबाट घटाएर ६५ गज वा कम बनाइनु रहेको छ । आफ्नो असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै उनी भन्छन्, ‘एउटा बलरले आफ्नो अगाडि उभिरहेका ब्याट्सम्यानलाई गल्ती गर्न बाध्य पार्छ । तर, बदलामा उनले चौका वा छक्काको सजाय भोग्नुपर्नेछ । ब्याट्सम्यानलाई क्याच आउट गराउन सक्ने शटलाई छक्कामा परिणत गरिन्छ ।’

आजको ब्याट्सको राम्रो दक्षतालाई ध्यानमा राख्दै, गलत शटले पनि लामो दूरीमा जान्छ र बललाई बाउन्ड्रीभन्दा बाहिर पठाउन सक्छ। यसले गावस्करको गुनासो जायज देखिन्छ। दक्षिण अफ्रिकाका फास्ट बलर डेल स्टेनले ब्याट्सम्यानको वर्चस्वसँग सम्बन्धित अर्को रोचक पक्ष औंल्याए।

उनको विचारमा यस्ता खेल बलरको सीप र स्वभावका लागि चुनौती बन्छन् । डेल स्टाइन भन्छन्, ‘बलरहरूसँग चार ओभरमा हिरो बन्ने मौका छ र उनीहरूलाई त्यसो गर्न प्रोत्साहित पनि गरिन्छ।’ क्रिकेटमा प्रचलित पुरानो सोचभन्दा टी-२० खेलमा चाहिने सीप र मानसिकता धेरै परिवर्तन भएको छ।

नयाँ र बदलिएको परिवेशमा सबै खेलाडीहरूले समय र आवश्यकताअनुसार आफूलाई छाँटकाँट गर्ने, आक्रामक दृष्टिकोण अपनाउने र खेलमा सान्दर्भिक रहन नयाँ तरिकाहरू प्रयोग गर्ने अपेक्षा गरिन्छ। तर, यदि हामीले क्रिकेटलाई गल्फ र बेसबलको मिश्रण हुनबाट जोगाउन चाहन्छौँ भने टी-२० खेलमा बल र ब्याटबीच सन्तुलन कायम राख्नुपर्छ।