काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प इरानमाथिको आक्रमणको बारेमा निरन्तर अलमल्लमा परेको देखिन्छ। कहिलेकाहीँ उनी इरानमाथि ठूलो आक्रमण हुने संकेत गर्छन्, र सम्पूर्ण तेहरान खाली गर्न भन्छन्। कहिलेकाहीँ उनले इरानलाई समय दिइरहेको देखिन्छ। शुक्रबार, फेरि ट्रम्पले इरानलाई २ हप्ताको समय दिने बताए । जबकि इरानले इजरायलमाथि आक्रमण जारी राखेको छ।

सम्पूर्ण विश्वलाई लागेको थियो – अमेरिका चाँडै नै यो युद्धमा खुलेआम सामेल हुनेछ। तर यस्तो हुने देखिँदैन। स्पष्ट रूपमा के अमेरिका मध्य एसियामा कमजोर हुँदैछ ? भन्ने प्रश्नहरू उठिरहेका छन् अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको नीति र बयानबाजी सधैं अनिश्चितता र विरोधाभासले भरिएको छ। इरानमाथिको आक्रमणको सम्बन्धमा ट्रम्पको नीतिहरूमा अनिश्चितता र विरोधाभास धेरै कारणहरूले देखा परेको छ।

विगतमा, ट्रम्पले बारम्बार इरानसँग कूटनीतिक समाधानको वकालत गरेका छन्। न्यूयोर्क टाइम्सका अनुसार, ट्रम्पले दाबी गरे – उनले इरानलाई आणविक सम्झौतामा पुग्न ६० दिनको समय दिएका थिए, यो अवधि जुन १३ मा समाप्त भएको थियो। तर इजरायली आक्रमण पछि ट्रम्पले आक्रमण योजनाको बारेमा पूर्ण रूपमा जानकार रहेको भन्दै यसलाई समर्थन गरे। एकातिर, उनी इरानसँग वार्ता गरिरहेका थिए, सम्झौताको वकालत गरिरहेका थिए, भने अर्कोतिर उनी सैन्य कारबाहीलाई पनि समर्थन गरिरहेका थिए। यस्ता कुराहरूका कारण ट्रम्पले आफूलाई धेरै जटिल बनाएका छन्।

ट्रम्पको मेक अमेरिका ग्रेट अगेन अभियान इजरायलको समर्थनलाई लिएर विभाजित छ। अल जजीराले जुन १४, २०२५ मा लेखेको छ – मार्जोरी टेलर ग्रीन र चार्ली कर्क जस्ता उनका समर्थकहरू मध्य पूर्वमा युद्धको विरुद्धमा छन्। ट्रम्पका कुनै पनि समर्थकहरू देश युद्धमा फसोस् भन्ने चाहँदैनन्। किनभने यो अमेरिका फर्स्ट सिद्धान्तको विपरीत हो। ट्रम्पको अनिर्णयले यो आन्तरिक दबाबलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, किनकि उनी आफ्ना समर्थकहरूलाई निराश पार्न चाहँदैनन्।

अझ महत्त्वपूर्ण कुरा के छ भने डोनाल्ड ट्रम्पको इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूसँग राम्रो सम्बन्ध छैन। न्यूयोर्क टाइम्सका अनुसार, ट्रम्पले सुरुमा इजरायलको आक्रमणको विरोध गरे किनभने यो युद्धले ट्रम्पको योजनालाइ बिगारेको थियो । इजरायलले अमेरिकासँग परामर्श नगरी र उसको सहयोग बिना इरानमाथि आक्रमण गरेको विश्वास गरिन्छ, जसले अमेरिकामा ट्रम्पको स्थिति कमजोर बनायो। पछि, उनले यसलाई समर्थन गरेर आफ्नो छवि बचाउने प्रयास गरे।

अर्कोतर्फ, ट्रम्पले इरानबाट बिना शर्त आत्मसमर्पणको माग गरे र अमेरिका र इजरायलले इरानको हवाई क्षेत्रमा नियन्त्रण प्राप्त गरेको दाबी गरे। यद्यपि, यो पनि अहिलेसम्म प्रमाणित भएको छैन। इरानका सर्वोच्च नेता अयातोल्लाह अली खामेनीले यो धम्कीलाई अस्वीकार गर्दै इरानले कहिल्यै आत्मसमर्पण नगर्ने बताए। त्यसपछि, इरानले इजरायलमा ठूलो मात्रामा क्षेप्यास्त्र आक्रमण गरेको छ, जसले ट्रम्पलाई सोच्न बाध्य बनाएको छ।

ट्रम्पको सैन्य कारबाहीको अनिश्चितताको एउटा कारण कांग्रेस र विश्व समुदायको दबाब हो। साथै, ट्रम्प आफूलाई शान्तिको दूतको रूपमा स्थापित गर्न चाहन्छन्। उनले नोबेल शान्ति पुरस्कारको माग गर्ने भएका छन्। यही कारणले गर्दा उनले भारत-पाकिस्तानमा युद्धविरामको श्रेय लिन दर्जनौं पटक बयान दिएका छन्। चुनावको समयमा उनले सत्तामा आउने बित्तिकै एक दिन भित्र रुस-युक्रेन युद्ध रोक्ने वाचा गरेका थिए । दुर्भाग्यवश, उनी यसमा पनि सफल भएनन्। अब यदि अमेरिका इरानमा फस्यो भने, उनले देशका जनतालाई के जवाफ दिनेछन्?

अमेरिकाको आर्थिक अवस्था अहिले अनावश्यक रूपमा कुनै पनि युद्धमा आफूलाई संलग्न गराउन सक्ने अवस्थामा छैन । ट्रम्पले चीनको बढ्दो अर्थतन्त्रलाई रोक्न हरसम्भव प्रयास गरिरहेका छन्। इराक र अफगानिस्तानको युद्धमा अमेरिकाले ठूलो क्षति बेहोर्नुपरेको छ। हजारौं अमेरिकी सैनिकहरू पनि मारिएका छन्। ट्रम्पले चुनावी अभियानको क्रममा विदेशी युद्धबाट बच्ने वाचा गरेका थिए। इरानसँगको युद्धमा सामेल भए उनी आफ्नो चुनावी वाचाबाट पछि हट्नुपर्नेछ। यसले स्पष्ट रूपमा उनको राजनीतिक छवि धमिलो हुनेछ।

ट्रम्पका आफ्नै गुप्तचर प्रमुख तुलसी गब्बार्डले मार्च २०२५ मा भनेकी थिइन् – इरानले आणविक हतियार बनाइरहेको छैन। ट्रम्पले इरान आणविक हतियारको नजिक छ भन्ने इजरायलको दाबीलाई किन समर्थन गरे भन्ने स्पष्ट छैन । तर, कूटनीतिक वृत्तको दाबीअनुसार इरानमाथि आक्रमण गर्नु अघि नेतान्याहूले ट्रम्पलाई विश्वासमा लिएनन्। ट्रम्प इजरायललाई समर्थन गर्न बाध्य भएको दाबी गरिन्छ तर यो कति सत्य हो भनेर ट्रम्प र नेतान्याहूले मात्र भन्न सक्छन्।

अमेरिकाका मध्य एसियाली सहयोगीहरू जस्तै साउदी अरेबिया, युएई, इजिप्ट आदिले इरान विरुद्ध मौखिक समर्थन दिएका छन् तर उनीहरूले अमेरिकालाई सहयोग गर्छन् भन्ने स्पष्ट छैन । यी देशहरूको सैन्य समर्थन बिना, इरान विरुद्ध अमेरिकाको लडाईं कठिन हुन सक्छ। अमेरिकी जनताले युद्धको लागत वहन गर्ने छैनन्। तेलको मूल्यमा ५% वृद्धिले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा दबाब सिर्जना गरेको छ।

इजरायलको आइरन डोम र अन्य प्रतिरक्षा प्रणालीहरू अहिलेसम्मका सबै युद्धहरूमा प्रभावकारी देखिएका छन्। तर यस पटक इजरायलले इरानी क्षेप्यास्त्रहरूलाई रोक्न सकेको छैन। इरानी क्षेप्यास्त्रहरूले तेल अभिभमा भयानक विनाश निम्त्याएको छ।

इरानका ४०० भन्दा बढी ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्रहरूमध्ये ३५ इजरायलको प्रतिरक्षा क्षेत्रमा प्रवेश गरेका छन्, जसमा तेल अभिभ र सोरोका अस्पतालमा आक्रमण पनि समावेश छ। इजरायल इरानको क्षेप्यास्त्रहरूको अगाडि कमजोर भएको छ।

इरानको फतेह-११० र जुल्फिकार सटीक र लामो दूरीका छन्। इजरायलको प्रतिरक्षा प्रणालीहरू साना-स्तरीय आक्रमणहरू रोक्न प्रभावकारी छन्, तर सयौं क्षेप्यास्त्रहरूको एकैसाथ आक्रमणलाई सामना गर्न असफल छन्। इरानका क्षेप्यास्त्रहरू इजरायलको सैन्य र नागरिक लक्ष्यहरूलाई क्षति पुर्‍याउन सफल भएका छन्।