काठमाडौं । माया सभ्यतासँग जोडिएको शताब्दीयौं पुरानो सहर जंगलमुनि फेला परेको छ । यस सहरमा धेरै मन्दिर, घर, बजार र नहरको प्रमाण भेटिएको छ। सहर पत्ता लगाउन लेजर इमेजिङ प्रविधि प्रयोग गरिएको थियो।

अनुसन्धानकर्ताहरूले एउटा अभियान अन्तर्गत यो पुरानो सहर फेला पारेका हुन्। यो सहर क्याम्पेचे (मेक्सिको) को घना जंगलको बीचमा भेटिएको छ । वास्तवमा, अनुसन्धानकर्ताहरू ‘कल्कमुल पुरातात्विक साइट’ नजिकै अनुसन्धान गरिरहेका थिए, जब यो शहर फेला परेको थियो।

‘द मिरर’को रिपोर्टका अनुसार यो पुरानो सहरमा धेरै भग्नावशेषहरू भेटिएका छन्, यो ठाउँ कल्कमुल पुरातात्विक स्थल अन्तर्गत पर्छ। नेशनल इन्स्टिच्युट अफ एन्थ्रोपोलोजी एण्ड हिस्ट्रीका अन्वेषकहरूले लिडार (लेजर इमेजिङ, पत्ता लगाउने, र रेंजिङ) प्रविधि प्रयोग गरी जंगल भित्र लुकेको यो सहर पत्ता लगाए।

टेक्सासको नेशनल सेन्टर फर एयरबोर्न लेजर म्यापिङले ९५ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको जंगलको हवाई सर्वेक्षण गरेको थियो। यस बाहेक मेक्सिकोको हिडाल्गो प्रान्तको पचुआमा रहेको एरोटेक्नोलोजिया डिजिटल एसए डी सीभीका विज्ञहरूले पनि यस कार्यमा सहयोग गरेका थिए।

‘मिरर’का अनुसार यो सहर पत्ता लगाउन ‘लेजर इमेजिङ टेक्नोलोजी’ प्रयोग गरिएको थियो। यो माया सभ्यता भएको अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो र पुरानो सहर भएको बताइन्छ । यहाँको जनसङ्ख्या ५० हजार हुन सक्ने र यो सहर १५० किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको अनुसन्धानकर्ताहरूले अनुमान गरेका छन् ।

यस सम्बन्धमा डाक्टर क्याथरिन टेल र पुरातत्वविद् एड्रियाना भेल्क्वेज मोर्लेटले नयाँ नतिजाले कल्कमुलमा पहिले पनि मानिसको अस्तित्व रहेको थाहा पाएको बताइन् ।

अन्वेषकहरूले भने कि भूमिगत परिसर भित्र ६० भन्दा बढी विभिन्न संरचनाहरू फेला परेको छ। यसबारे इनाहले जंगलको बीचबाट धेरै मन्दिर, अभयारण्य, सम्भावित बजार भेटिएको बताए ।

माया पुरातात्विक स्थल हो र क्याम्पेचेमा अवस्थित छ। यो ठाउँ पेटेन बेसिन क्षेत्रको जंगलको बीचमा अवस्थित छ। यो माया सभ्यताको सबैभन्दा शक्तिशाली र पुरानो सहरहरू मध्ये एक हुनुपर्छ भन्ने दाबी गरिएको छ। माया पुरातात्विक स्थल ग्वाटेमालाको सिमानाबाट ३५ किलोमिटर टाढा छ र हाल युनेस्को विश्व सम्पदा स्थलमा समावेश छ।

लिडार इमेजिङ टेक्नोलोजी यो साइट नजिकै २०१८ मा प्रयोग गरिएको थियो, जब हजारौं माया सभ्यता घरहरू यहाँ फेला परेका थिए। त्यसबेलाको अनुसन्धानमा २१०० किलोमिटरभन्दा बढी क्षेत्रलाई समावेश गरिएको थियो ।