काठमाडौं । चीनले अमेरिकाका लागि आफ्ना राजदूत किन गाङलाई देशको नयाँ विदेशमन्त्रीमा नियुक्त गरेको छ । ५६ वर्षीय किन गाङले एक दशकदेखि चीनका विदेशमन्त्री रहेका वाङ यीको स्थान लिनेछन् ।

वाङ यी अब चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको पोलिटब्युरोमा निर्वाचित भइसकेका छन् र अब विदेश नीतिमा पहिलेभन्दा ठूलो भूमिका निर्वाह गरिरहेका देखिनेछन्।

चीनको आक्रामक विदेश नीतिका कारण विश्वभर नै निशाना बनिरहेको बेला किन गाङको विदेशमन्त्रीमा नियुक्ति भएको हो । अमेरिकाका लागि राजदूतको रूपमा किन गाङको १७ महिनाको कार्यकालले विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रहरूबीच बढ्दो तनाव पनि देखेको छ।

परिस्थिति यस्तो थियो कि जब उनी २०२१ मा वाशिंगटन पुगेका थिए, उनीसँग धेरै कम अमेरिकी अधिकारीहरूसम्म पहुँच थियो। बारम्बार अनुरोध गर्दा पनि अमेरिकी अधिकारीहरूले उनलाई भेट्न हिचकिचाएका थिए।

यद्यपि, ह्वाइट हाउसले यी दावीहरूलाई खारेज गर्‍यो र भन्यो कि समय-समयमा उसका अधिकारीहरूले किनसँग कुरा गर्न जारी राखेका छन्।

किनको प्रवर्द्धनलाई मानवअधिकार, ताइवान, प्रविधि जस्ता धेरै मुद्दाहरूमा हालैका दिनहरूमा सबैभन्दा खराब अवस्थामा पुगेको अमेरिकासँगको कूटनीतिक सम्बन्धलाई स्थिर बनाउने चिनियाँ प्रयासहरूको सम्बन्धमा व्यापक रूपमा हेरिएको छ।

“अमेरिकाले चीनलाई दबाउन र नियन्त्रण गर्ने प्रयास बन्द गर्नुपर्छ ।” ” ताइवानको मुद्दामा अमेरिकाले रातो रेखा पार गर्नु हुँदैन ।” माथिका दुवै भनाइ हालै चीनका पूर्व विदेशमन्त्री वाङ यीले दिएका थिए। तर, अमेरिकाबारे उनको आक्रामक भनाइ बारम्बार चर्चाको विषय बनेको छ ।

तर आफ्नो पूर्ववर्ती जस्तो नभई किनले परराष्ट्रमन्त्री नियुक्त भएपछि एकपछि अर्को गर्दै शृङ्खलाबद्ध ट्वीटहरू गरे, जसको सार अमेरिकाको प्रशंसा गर्नुका साथै चीनको कूटनीतिक हितको रक्षा गरिरहेको देखिन्छ।

अमेरिकामा पाँच सय दिनभन्दा बढी समय बिताएपछि किन गाङले अमेरिका र अमेरिकीहरूको प्रशंसा गरेका छन् । किन गाङले अमेरिका र चीनबीचको तनावपूर्ण सम्बन्धलाई उल्लेख गरेर आफ्नो ट्वीटको शृङ्खला सुरु गरेका छन्।

गाङले सन् २०२१ मा अमेरिकाका लागि चीनको राजदूतको जिम्मेवारी लिँदा दुवै देश निकै चुनौतीपूर्ण अवस्थामा रहेको बताए । आफ्नो कार्यकालमा उनले २२ अमेरिकी राज्य, सरकारी निकाय, कांग्रेस, थिंक ट्याङ्क, कारखाना, बन्दरगाह, फार्म, स्कूल र खेल मैदानको भ्रमण गरे र धेरै अमेरिकीहरूसँग मित्रता गरे।

किन गाङले धेरै मेहनती, प्रतिभाशाली र मिलनसार अमेरिकीहरूबाट आफू प्रभावित भएको बताए। “मैले चीन-अमेरिका सम्बन्धको विकासको हेरचाह र समर्थन गर्न जारी राख्नेछु, वार्तालाप, आपसी समझदारी र दुई जनताबीचको आत्मीयतालाई प्रोत्साहित गर्नेछु,” उनले भने।

चीन फर्किनुअघि नै किन गाङले अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनसँग फोनमा कुरा गरे र दुई देशबीचको “सुधारिएको” सम्बन्धमा जोड दिए। किन गाङको विदेश मन्त्रीको पदोन्नतिले उनी राष्ट्रपति सी जिनपिङको नजिक रहेको संकेत गर्छ।

गत वर्ष अक्टोबरमा किनलाई कम्युनिष्ट पार्टीको केन्द्रीय समितिमा नियुक्त गरेर जिनपिङले किन विश्वासयोग्य रहेको स्पष्ट संकेत दिएका थिए। सन् २०२१ मा जब किनगाङ अमेरिकाको राजदूतमा छनोट भए, तब उनको नामले सबैलाई चकित पारेको थियो ।

उनीसँग अमेरिकासँगको चीनको सम्बन्धलाई सम्हाल्ने कुनै अनुभव थिएन, त्यसैले राजदूतको रूपमा उनको नाम सूचिमा धेरै टाढा थिएन।

सन् १९६६ मा तियान्जिनमा जन्मेका किनले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको अध्ययन गरेका थिए। उनले सन् २००५ देखि २०१० सम्म र २०११ देखि २०१४ सम्म परराष्ट्र मन्त्रालयको प्रवक्ताको रुपमा काम गरेका थिए । तर उनको करियरमा टर्निङ प्वाइन्ट सन् २०१४ मा आयो ।

‘ द चाइना प्रोजेक्ट ‘ वेबसाइटमा लेखिएको लेख अनुसार सन् २०१४ मा किनलाई परराष्ट्र मन्त्रालयको प्रोटोकल विभागको जिम्मेवारी दिइएको थियो। यो त्यस्तो स्थिति थियो जहाँ देशका अन्य शीर्ष नेताहरूसँग, विशेष गरी राष्ट्रपति सी जिनपिङसँग नजिक हुने प्रशस्त अवसरहरू थिए।

अमेरिकी प्रतिनिधि सभाकी तत्कालीन सभामुख न्यान्सी पेलोसीको ताइवान भ्रमणले चीन र अमेरिकाबीचको बिग्रँदै गएको सम्बन्धमा आगो जस्तै काम गरेको छ । चीनले ताइवानलाई आफ्नो हिस्सा मान्छ र यस भ्रमणको लागि चीनले अमेरिकालाई “ठूलो मूल्य चुकाउने” धम्की समेत दियो।

न्यान्सी पेलोसीको भ्रमणको जवाफमा चीनले आफ्ना लडाकु विमानहरू ताइवानको हवाई क्षेत्रमा पठाएपछि चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गर्न सक्ने आशंका गरिएको थियो।

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले सार्वजनिक रूपमा चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गरे अमेरिकाले ताइवानको रक्षा गर्ने बताएका छन् । तर, वर्षको अन्तिम महिनामा चीन र अमेरिकाबीचको कडा सम्बन्धमा केही नरमता आएको थियो ।

नोभेम्बरको मध्यमा इन्डोनेसियाको बालीमा भएको जी-२० सम्मेलनमा सी जिनपिङ र जो बाइडेन पहिलो पटक आमनेसामने भए। अमेरिका चीनको तेस्रो ठूलो व्यापार साझेदार हो। यसअघि युरोपियन युनियन र आसियान देश मात्र आउँछन् ।

कूटनीतिक सम्बन्धमा आएको उतारचढावबीच गत वर्ष दुई देशबीचको व्यापार ८ प्रतिशतले बढेको थियो । किन गाङको वास्तविक परीक्षा उनले अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनको चीन भ्रमणलाई कसरी सम्हाल्छन् भन्नेमा भर पर्छ भनिएको छ ।

केभिन म्याकार्थीले अमेरिकी प्रतिनिधि सभाको सभामुख बनेमा ताइवान भ्रमण गर्ने बताएका थिए ।

ब्लिन्केनले आफ्नो चीन भ्रमणका क्रममा के–कस्ता महत्वपूर्ण विषयहरू हुनेछन् भन्ने जानकारी भने दिएका छैनन् । तर, लागुऔषध विरोधी अभियान, चीनको आणविक हतियार बढाउने विषयमा उनलाई किन ग्याङको सहयोग चाहिने अनुमान गरिएको छ ।

“चीनको कूटनीतिको नयाँ अनुहारले अमेरिका-चीन सम्बन्धका साथै मस्कोसँगको सम्बन्धमा पनि काम गर्नुपर्छ,” वाशिंगटनको स्टिम्सन सेन्टरका चीन कार्यक्रमका निर्देशक सुन युन भन्छन्।

वेबसाइट एनपीआरसँग कुरा गर्दै उनले भने, “उनको उच्च प्राथमिकता अमेरिकासँगको सम्बन्ध सुधार्नु हुनेछ, किनभने ब्लिन्केनले दुई साताभित्र चीनको भ्रमण गर्नेछन्। तर चीनको अर्थतन्त्रलाई ट्रयाकमा ल्याउन अन्य विकसित देशहरूसँग पनि राम्रो सम्बन्ध आवश्यक छ। “र त्यसपछि तिनीहरूले रूस र उत्तर कोरिया जस्ता मुद्दाहरू सामना गर्नुपर्छ।”

किन चीनमा नयाँ अनुहार होइन। चीनको विदेश मन्त्रालयमा सबैभन्दा ठूलो आवाज मानिने किनले अमेरिका पुगेपछि आफ्नो अडानमा नरमपन देखाउन थाले।

सञ्चारमाध्यमसँगको कुराकानीमा उनले भने, ‘अहिलेदेखि नै खुला रहेका चीन–अमेरिका सम्बन्धका ढोका बन्द गर्न सकिँदैन ।’ अमेरिकामा आफ्नो छोटो कार्यकालमा किन, कहिलेकाहीँ किसानहरूलाई भेट्ने र कहिले एलोन मस्कसँग अन्तरक्रिया गरेको देखियो।

एनपीआरसँगको अन्तर्वार्तामा, किनले चीनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सम्बन्ध संयुक्त राज्य अमेरिकासँग भएको कुरा स्वीकार गरे, तर ताइवान मुद्दालाई द्विपक्षीय सम्बन्धमा सबैभन्दा ठूलो “विवाद” भनेर वर्णन गरे।