काठमाडौं । संयुक्त राष्ट्रसंघले एक प्रतिवेदन जारी गर्दै पानीको अत्यधिक प्रयोग र अव्यवस्थित विकासका कारण पृथ्वी तीव्र गतिमा सुक्दै गएको चेतावनी दिएको छ । मानवताका लागि पानीलाई जीवन रक्तका रूपमा व्याख्या गर्दै प्रतिवेदनले विश्वको २६ प्रतिशत जनसंख्या शुद्ध पानीको अभावबाट पीडित रहेको उल्लेख गरेको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको यो प्रतिवेदन संयुक्त राष्ट्रसंघीय जल सम्मेलन हुनुअघि बुधबार सार्वजनिक भएको हो ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेसले दशकौंमा यस मुद्दामा संयुक्त राष्ट्रसंघको पहिलो प्रमुख बैठक हुनुभन्दा केही घण्टाअघि जारी गरेको प्रतिवेदनको प्रारम्भिक शब्दमा भनेका छन्, ‘पानीको अन्धाधुन्ध प्रयोग, प्रदूषण र अनियन्त्रित ग्लोबल वार्मिङका कारणले विश्व खतरनाक बाटोमा हिँडिरहेको छ । तापक्रमले मानवताको ‘जीवन रक्तत’ बहाइरहेको छ।’

ताजिकिस्तान र नेदरल्याण्ड्सले संयुक्त राष्ट्रसंघीय जल सम्मेलनको सह-आयोजन गर्दैछन् जुन बुधबारदेखि शुक्रबारसम्म चल्नेछ। यो सम्मेलनमा १२ देशका ६ हजार ५०० सहभागी हुनेछन् ।

प्रतिवेदनका प्रमुख लेखक रिचर्ड कोनरले एएफपी समाचार एजेन्सीलाई भने, “यदि हामीले पानीको संरक्षणका लागि केही गरेनौं भने, विश्वव्यापी जनसंख्याको लगभग ४०-५०% ले सरसफाइमा पहुँच पाउनेछैन र २०-२५%ले सुरक्षित पानीको पहुँच पाउने छैनन्। आपूर्ति पहुँचयोग्य हुनेछैन। विश्वको जनसंख्या दिनानुदिन बढिरहेको छ, त्यसैले खानेपानी र सरसफाइ नपाउनेको संख्या बढ्दै गएको छ ।”

प्रतिवेदनमा भनिएको छ कि विश्वको जनसङ्ख्याको लगभग १०% यस्ता देशहरूमा बसोबास गर्दछ जहाँ पानीको तनाव उच्च वा गम्भीर स्तरमा पुगेको छ। आईपीसीसी विशेषज्ञ प्यानलले सोमबार प्रकाशित गरेको सबैभन्दा भर्खरको संयुक्त राष्ट्रको जलवायु प्रतिवेदन अनुसार, ‘विश्वको लगभग आधा जनसंख्याले वर्षको कम्तीमा पनि एक सिजनमा पानीको अभाव भोगिरहेको छ।’

कोनर भन्छन् कि पानीको कमीले गरिबहरूमा सबैभन्दा बढी असर पारेको छ। उनले भने, ‘तिमी जहाँ बस्छौ त्यसले फरक पार्दैन, धनी भए पानी पाउँछौ।’ प्रतिवेदनमा विश्वका अर्बौं मानिसले दूषित पानी पिउनुपर्ने भएकाले रोगको चपेटामा परेको उल्लेख गरिएको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रतिवेदनअनुसार ‘विश्वव्यापी रूपमा कम्तिमा २ अर्ब मानिसले दिसाले दूषित भएका पिउने पानीका स्रोतहरू प्रयोग गर्छन्, जसले गर्दा उनीहरू हैजा, पेचिस, टाइफाइड र पोलियोको जोखिममा पर्छन्।’

यसले औषधि, रसायन, कीटनाशक, माइक्रोप्लास्टिक र न्यानो सामग्रीको उच्च संख्याका कारण हुने जल प्रदूषणलाई ध्यानमा राख्दैन। प्रतिवेदनले सन् २०३० सम्ममा सबैका लागि सुरक्षित खानेपानीमा पहुँच सुनिश्चित गर्न हालको लगानीको स्तर तीन गुणा बढाउनुपर्ने उल्लेख गरेको छ ।

प्रतिवेदनले चेताउनी दिएको छ कि ताजा पानीको पारिस्थितिक प्रणाली – जसले पानी बाहेक, जीवनलाई दिगो बनाउन आर्थिक स्रोतहरू प्रदान गर्दछ र ग्लोबल वार्मिंगसँग लड्न मद्दत गर्दछ – विश्वमा सबैभन्दा खतरामा परेको छ।

संयुक्त राष्ट्र संघमा नेदरल्यान्ड्सका पानीका लागि विशेष दूत हेन्क ओभिङ्कले भने: “हामीले अब यसबारे गम्भीर हुन आवश्यक छ किनभने पानीको बारेमा हाम्रो असुरक्षाले खाद्य सुरक्षा, स्वास्थ्य सुरक्षा, ऊर्जा सुरक्षा, शहरी विकास र सामाजिक मुद्दाहरूलाई कमजोर बनाउँदैछ।”