काठमाडौं । अमेरिकाको अर्कान्सासमा गर्भपतनको सम्झनामा स्मारक बन्ने भएको छ । अर्कान्सासका गभर्नर साराह हकाबी स्यान्डर्सले सोमबार गर्भपतन गरिएका भ्रूणहरूको लागि स्मारकलाई अनुमोदन गरे। एउटा रिपोर्टले भन्यो कि स्यान्डर्सले हस्ताक्षर गरेको बिलले राज्यको क्यापिटल मैदान नजिकै “नजन्मेकाहरूका लागि स्मारक” निर्माण गर्न अनुमति दिन्छ। द इन्डिपेन्डेन्टले रिपोर्ट गरेको छ कि गर्भपतन विरोधी समूह र क्यापिटल आर्ट्स एन्ड ग्राउन्ड्स कमिसनले कलाकारहरू छनोट गर्नेछ र व्यक्तिगत रूपमा स्मारकको डिजाइनको निरीक्षण गर्नेछ।

उक्त विधेयकले महिलाहरूलाई सन् १९७३ मा संयुक्त राज्य अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतले ‘रो भर्सेज वेड’ मुद्दामा गर्भपतनबाट संवैधानिक संरक्षण दिएको दाबी गरेको छ। यस अवधिमा २.५ लाखभन्दा बढी गर्भपतन भएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । त्यसपछि अर्कान्सासले २०१९ मा लगभग सबै गर्भपतनमा प्रतिबन्ध लगाउने कानूनलाई अनुमोदन गर्‍यो, जुन अमेरिकी सर्वोच्च अदालतले १९७३ को ‘रो भर्सेज वेड’ निर्णयलाई उल्टाएपछि गत वर्ष लागू भयो।

सर्वोच्च अदालतले आफ्नो फैसलामा गर्भपतनको अधिकार संविधानले नदिने बताएको थियो । ‘रो भर्सेज वेड’ मुद्दा हाम्रो पक्षबाट खारेज गरिएको छ। अदालतले पक्कै पनि अमेरिकाका सबै राज्यले गर्भपतनका सम्बन्धमा आ–आफ्नो नियम र कानुन बनाउन सक्ने बताएको छ । यसले अर्कान्सासको प्रतिबन्धले आमाको जीवन बचाउनको लागि मेडिकल आपतकालीन अवस्थामा मात्र गर्भपतन गर्न अनुमति दिने बताएको छ।

तर, यो निर्णयपछि आन्दोलन सुरु भयो । गर्भपतन अधिकारका समर्थक र हजारौं महिलाले अमेरिकाका धेरै राज्यमा ‘गर्भपात कानून’को विरोधमा र्‍याली निकालेका थिए । ह्वाइट हाउस र अमेरिकी संसद क्यापिटल हिल अगाडि प्रदर्शन भएको थियो ।

गभर्नर मार्क गोर्डनले राज्यमा गर्भपतन चक्कीमाथि प्रतिबन्ध लगाउने विधेयकमा हस्ताक्षर गरेसँगै अमेरिकी राज्य वायोमिङमा अब कुनै पनि महिलाले गर्भपतन गराउन पाउने छैनन्। वायोमिङ पनि गर्भपतन चक्कीहरूमा स्पष्ट रूपमा प्रतिबन्ध लगाउने पहिलो अमेरिकी राज्य बनेको छ।

रो भर्सेज वेड केसमा, नोर्मा म्याककोर्वे नामकी महिलाका दुई बच्चा थिए र तेस्रोको गर्भमा थियो। तर म्याककोर्वे त्यो तेस्रो बच्चा चाहँदैनथिन्, त्यसैले उनी अमेरिकाको संघीय अदालतमा पुगिन्। तर त्यसपछि संघीय अदालतले उनलाई गर्भपतन गर्न अनुमति दिएन।

यस निर्णयको दुई वर्ष पछि, म्याककोर्वे सर्वोच्च अदालतमा पुगिन् । त्यसपछि सर्वोच्च अदालतले उनको पक्षमा फैसला गर्दै उनलाई गर्भपतन गर्न अनुमति दिएको थियो । त्यसपछि अदालतले गर्भमा के गर्ने भन्ने कुरा महिलाले नै निर्णय गर्नुपर्ने बताएको थियो । यो एउटा निर्णयपछि मात्रै अमेरिकामा महिलालाई सुरक्षित गर्भपतनको अधिकार प्राप्त भयो ।