काठमाडौं । इराकको अवस्था बिग्रन थालेको छ। सोमबार, शक्तिशाली शिया मुस्लिम धर्मगुरु मुक्तदा अल-सद्रले राजनीतिबाट सन्यासको घोषणा गरे। यसपछि जनता सडकमा उत्रिए । राजधानी बग्दादमा धार्मिक नेताका समर्थक र इरानलाई समर्थन गर्नेहरूबीच झडप भएको छ । अहिलेसम्म यी हिंसात्मक झडपमा धेरैको ज्यान गएको बताइएको छ ।

इराकमा १० महिनादेखि राजनीतिक अस्थिरताको वातावरण छ । त्यहाँ न स्थायी प्रधानमन्त्री छ, न मन्त्रिपरिषद। यस्तो अवस्थामा सोमबार धार्मिक नेता मुक्तदा अल–सद्रले राजनीति छोड्ने घोषणा गरेसँगै स्थिति झनै बिग्रियो ।

समाचार एजेन्सीका अनुसार भीडले राष्ट्रपति भवन र सरकारी भवनमा आक्रमण गरेको छ । बग्दादको ग्रीन जोन नजिकै धार्मिक नेता र इरानका समर्थकहरूले एकअर्कामाथि ढुंगा हानेका छन्। भीड नियन्त्रण गर्न प्रहरीले अश्रुग्यास प्रहार गरेको थियो । ग्रीन जोन भनेको सबै देशका दूतावास र वरिष्ठ अधिकारीहरू बस्ने ठाउँ हो। अमेरिकाले आफ्ना अधिकारीहरूलाई त्यहाँबाट हेलिकप्टरबाट निकालेको थियो।

इराकमा जारी यो युद्धको पछाडि मुक्तादा अल-सद्रले राजनीति छोड्ने घोषणा रहेको छ। जसले गर्दा उनका समर्थकहरु आक्रोशित बने र सडकमा उत्रिए । मुक्तदा अल-सद्र प्रख्यात सद्र परिवारका हुन्। उनी मूल रूपमा जबल आमेल, लेबनानका हुन्। उनका बुबा मोहम्मद सादेक अल-सद्र सद्दाम हुसेनका कट्टर विरोधीहरूमध्ये एक थिए।

मुक्तदा अल-सद्रको जन्म ४ अगस्ट १९७४ मा इराकमा भएको थियो। उनका बुबा आयतोल्लाह मोहम्मद सादेक अल-सद्र एक शिया धर्मगुरु थिए। अल-सद्र इराकका दार्शनिक आयतोल्लाह मोहम्मद बाकिर अल-सद्रका ज्वाइँ हुन्। सन् १९९९ मा सद्दाम हुसेनले उनका बुबाको हत्या गरेका थिए । उनका ज्वाइँ बाकिर अल-सद्रलाई इराकी सरकारले सन् १९८० मा फाँसी दिएको थियो।

अल-सद्र एक धेरै शक्तिशाली परिवारबाट आउँछन्। उनका नजिकका व्यक्तिहरू भन्छन् कि अल-सद्र छिट्टै क्रोधित हुन्छन्। उनी आफ्नो बुबा र ससुराबाट धेरै प्रभावित छन्। सन् २००३ मा सद्दाम हुसेनको सरकारको पतनपछि अल-सद्र चर्चामा आएका थिए। त्यतिबेला उनले इराकलाई ‘इस्लामिक लोकतन्त्र’ बनाउन चाहेको बताएका थिए ।

अल-सद्र इरानका कट्टर प्रतिद्वन्द्वी हुन् र इरानले इराकी राजनीतिमा हस्तक्षेप गर्नु हुँदैन भन्ने प्रायः बताउँछन्। उनका समर्थकहरूमा गरिब शिया मुस्लिमहरूको संख्या धेरै छ।

जब सद्दाम हुसेनको २००३ मा पतन भयो, उनले हजारौं समर्थकहरूलाई एकजुट गरे र राजनीतिक आन्दोलन सुरु गरे। रिपोर्टका अनुसार उनले आफ्नै सेना पनि बनाएका थिए जसको नाम ‘जैश अल-महदी’ राखिएको थियो । उनको सेना अमेरिका र अन्य विदेशी सेनासँग पनि लडिरहेको छ।

इराकमा वर्षौंसम्म गृहयुद्ध जारी रह्यो। यस अवधिमा धेरै अर्धसैनिक बलहरूलाई मान्यता दिइयो। पछि, जब आतंकवादी संगठन आईएसआईएस पूर्ण रूपमा पराजित भयो, उनले सबै मान्यता प्राप्त अर्धसैनिक बलहरू विघटन गर्न र सबै विदेशी सेनाहरू (इरान सहित) लाई इराक छोड्न आग्रह गरे।

अल-सद्रमाथि धेरै मानिसको हत्या गरेको आरोप पनि लगाइएको छ। २००३ मा, ग्रान्ड अयातोल्लाह मोहम्मद सईद अल-हकिमको घरमा बम विष्फोट गरियो, अल-सद्रलाई दोष लगाइयो। अल-सद्रलाई सोही वर्षको अप्रिलमा मस्जिदमा अयातोल्लाह अब्दुल-माजिद अल-खोईको हत्या गरेको आरोप पनि लगाइएको थियो।

इराकमा अक्टोबर २०२१ मा आम चुनाव भएको थियो। यो निर्वाचनमा कुनै पनि दलले बहुमत पाउन सकेनन् । अल–सद्रको दलले ७३ सिट जितेको छ । तर पनि गठबन्धन सरकार बन्न सकेको छैन । त्यहाँ १० महिनादेखि राजनीतिक संकट छ । नयाँ सरकार नबनेसम्म राष्ट्रपति पनि निर्वाचित हुन सक्दैन ।

आवश्यक बहुमत नपाएपछि अल-सद्रले सरकार गठनका लागि वार्ताबाट पछि हटेका थिए। इराकमा नयाँ सरकार गठनलाई लिएर एक महिनादेखि गतिरोध जारी छ । अल-सद्रले अब चाँडो चुनाव र संसद विघटन गर्न आह्वान गरिरहेका छन्।