काठमाडौं । टर्कीमा पुरातन स्थलको उत्खननका क्रममा पुरातत्वविद्हरूले एक बालकको चिहानबाट करिब २ हजार वर्ष पुरानो यस्तो वस्तु फेला पारे, जुन देखेर सबै छक्क परे । पुरातत्वविद्हरूका अनुसार यो वस्तु पुरानो माटोको सिठ्ठी हो, जुन बच्चालाई उपहारको रूपमा दिइएको हुन सक्छ।

वास्तवमा, टर्कीको अनाक्केलको अयाभाक जिल्लाको एउटा गाउँ बेहरमाकालेमा पुरातत्वविद्हरूको टोलीले ७,००० वर्ष पुरानो सहरको भग्नावशेष भएको ठाउँको उत्खनन गरिरहेको छ। यसै क्रममा पुरातत्वविद्हरूले एक बालकको चिहान फेला पारे, जसभित्र उनीहरूले यो सिठ्ठी पाए ।

पुरातत्वविद्हरूको टोलीले उत्खनन गरिरहेको पुरानो सहरको इतिहास ईसापूर्व छैठौं शताब्दीसँग जोडिएको छ। यो सहर समुद्रको छेउमा हराएको पहाडमा अवस्थित थियो। यस सहरका भग्नावशेषहरूलाई युनेस्कोको विश्व सम्पदा सूचीमा पनि स्थान दिइएको छ।

अनाक्केल ओन्सेकिज मार्ट युनिभर्सिटीको पुरातत्व विभागका प्रोफेसर न्युरेटिन अर्सलानले २५ जनाको टोलीसँग उक्त ठाउँको उत्खनन गरिरहेका छन्। उत्खननका क्रममा प्राध्यापकको टोलीले धेरै पुरातन महत्त्वपूर्ण कुराहरू पनि फेला पारेको छ ।

बालकको चिहानबाट निस्किएको माटोको भाँडा चराको सानो मूर्ति नभई बजाउने सिठ्ठी भएको प्राध्यापक आर्सनल बताउँछन् । पुरातन समयमा बालबालिकाका खेलौनामा यस्ता कुरा समावेश हुने गरेको उनले बताए । कयौं पटक सानै उमेरमा कोही मरेपछि उसको मनपर्ने चिज पनि बच्चासँगै गाडिन्छ ।

यस चिहानमा पाइएको सिठ्ठीलाई शास्त्रीय युगदेखि रोमन युगसम्म प्रयोग गरिएको थियो। सिठ्ठीको माथिल्लो तहबाट यसको सही मिति अनुमान गर्न नसकेको प्राध्यापकले बताए । तर उनीहरू अनुमान छ कि यो सिठ्ठी रोमन काल वा पहिलेको हुनुपर्छ।

त्यतिबेला बालबालिकासँग प्रायः यस्तै खेलौना हुने गरेको प्राध्यापकले बताए । यो सिठ्ठी पनि करिब दुई हजार वर्ष पुरानो हुन सक्छ ।

शताब्दीयौंदेखि, यो शहर विभिन्न समाजका मानिसहरूको घर रहेको छ। यस सहरका एक जना प्रसिद्ध बासिन्दा पनि छन्, जसलाई एरिस्टोटल भनिन्छ। एरिस्टोटल, एक दार्शनिक थिए र उनले अर्का दार्शनिक जेनोक्रेट्ससँग मिलेर एक दार्शनिक स्कूल पनि यहाँ सुरु गरेका थिए।

सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा यो हो कि यो पहिलो यस्तो पुरातन सहर हो, जसलाई सन् १८०० मा अमेरिकाका पुरातत्वविद्हरूले मान्यता दिएर उत्खनन कार्य सुरु गरेका थिए। तर, त्यसपछि लामो समयसम्म यो सहरमा केही भएन । त्यसपछि लामो समयपछि सन् १९८१ मा यो सहरमा पुनः उत्खनन सुरु भयो ।