काठमाडौं । यस वर्षको फेब्रुअरी २४ मा रुसी सेनाले युक्रेनमा आक्रमण गरेको थियो । नौ महिना बितिसक्यो तर विश्वका लागि समस्या बनेको यो युद्ध अझै रोकिएको छैन । यसैबीच, यो अवधिमा युक्रेनको एउटा सहर एउटा उदाहरण बनेको छ।

खेरसनको बाहिरी भागमा रहेको सहर र यसको सैन्य विमानस्थल अहिले युक्रेनी प्रतिरोध र रुसी सेनाको पराजयको प्रतीक बनेको छ। अहिले यसको उदाहरण दिने कैयौं कथाहरु बाहिर आएका छन् ।

रुसी सेनालाई ठूलो क्षति पुर्याएको यो सहरको नाम चोरनोब्याक्वा हो । फेब्रुअरीमा लडाइँ सुरु भएको केही हप्ताभित्रै रुसी सेनाले यसलाई कब्जा गरेको थियो। त्यसैले, युक्रेनी सेनाले रूसी सेनाको सामना गर्न बारम्बार आफ्नै शहरमा आक्रमण गर्नुपरेको थियो।

चोरनोब्याक्वा यस युद्धको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण युद्धभूमि मध्ये एक साबित भयो। सुरुमा, रुसले दक्षिणमा तैनाथ आफ्ना सेनाहरूलाई बलियो बनाउन आफ्नो सैन्य उपकरण र आपूर्तिहरू एयरलिफ्ट गर्ने योजना बनाएको थियो।

सुरुमा उसले युक्रेनको दक्षिणी तटमा अगाडि बढ्ने योजना बनाएको थियो। यस रणनीति अनुसार, पहिले तिनीहरू माइकलभा र त्यसपछि ओडेसा पुग्नु थियो।

रुसी सेनाको लागि सबैभन्दा लाभदायक कुरा यो थियो कि चोरनोब्याक्वा पुगेपछि यदि ऊ पश्चिम तर्फ जान चाहन्छ भने, खतरनाक नदी पार गर्नुपर्दैन।

तर यो आधारलाई आफ्नो कब्जामा राख्नु उसका लागि निकै कठिन काम सावित भयो । युक्रेनी आक्रमणमा यहाँ धेरै रुसी हेलिकप्टर र सैन्य गाडीहरू ध्वस्त भएका थिए।

युक्रेनी आक्रमणका कारण यहाँको यो बेसमा दुई रुसी जनरल मारिएका थिए । युक्रेनी सेनाले रुसी सेनालाई यहाँ आराम गर्न दिएन । हरेक दिन एकपछि अर्को ठूला हमला हुन थाले ।

युक्रेनी सेनाको यो बलियो प्रतिरोध युक्रेनी गर्व र रूसी पराजय को प्रतीक बन्यो। जसरी रुसी आक्रमणको रणनीति खुल्दै थियो, चोरनोब्याक्वाका युक्रेनी जनतामा मातृभूमिको गौरवको भावना देखिन थाल्यो ।

चोरनोब्याक्वा युक्रेनी जनताको लागि एक युद्ध स्मारक भयो। युक्रेनीहरूका लागि, यो यस्तो शहर बन्यो जहाँ रूसी सैनिकहरूले ठूलो संख्यामा हताहतहरू भोगिरहेका थिए।

यस महिनाको सुरुमा, युक्रेनी सेनाले लगभग एकै समयमा खेरसन र चोरनोब्याक्वा सहर कब्जा गरेको थियो। तर शहरबाट पछि हट्दै गर्दा, रूसी सेनाले ठूलो मात्रामा ल्यान्डमाइनहरू छोड्यो। यससँगै रुसी हतियार, सवारी साधन र सैनिकको चिहान पनि यहीँ रह्यो ।

रुसी सेनाले अहिलेसम्म आफ्ना कति सैनिक मारिएका वा घाइते भएका छन् भन्ने बताएको छैन।

पछिल्ला केही हप्ताहरूमा, जब रुसी सेनाहरू पछि हट्न थाले, युक्रेनी सेनाले पूर्ण योजना बनाएर पुलहरू, कमाण्ड पोइन्टहरू र हतियार भण्डारहरूमा आक्रमण गर्न थाले।

तर, रुसी रक्षा मन्त्रालयले निपा नदीको पश्चिमी किनारबाट पछि हट्दा आफ्ना सेना र उपकरणमा कुनै क्षति नभएको बताएको छ ।

चोरनोब्याक्वा लामो समयको लागी सैनिकहरुको कब्जामा रह्यो। अहिले त्यहाँ फोहोर थुप्रिएको छ । एयरबेस छेउछाउको क्षेत्र र यहाँ बसोबास गर्ने मानिसहरु अहिले बाहिरी दुनियाँबाट टाढिएका छन् । तर अनजानमा यो राष्ट्रिय प्रतिरोधको प्रतीक बनेको छ ।

यहाँ बस्ने भिक्टोरिया भन्छिन्, ‘यस अवधिमा हामी महिनामा एक वा दुई पटक मात्र बाहिर गयौं। खानेकुरा लिन मात्रै ।’ उनी युद्ध सुरु हुनु अघि चोरनोब्याक्वा बेसमा अपरेटरको रूपमा काम गरिरहेकी थिइन्।

उनले भनिन्, ‘हामीले आफ्नो घरको आँगनमा गाजर, चुकन्दर र आलु खेती गर्यौं ।’

८ मार्चमा रुसले यहाँ आफ्नो कब्जा सुरु गरेको थियो । त्यसबेलाको घटनालाई उद्धृत गर्दै उनले भनिन्, ‘रुसी सेना आएको केही दिनपछि म रोटी किन्न जाँदै थिएँ । त्यही बेला रुसी सैनिकहरू ट्याङ्कमा सवार पसलमा आए र हावामा फायरिङ गर्न थाले । गम्भीरतापूर्वक, मैले मेरो जीवनमा पहिले कहिल्यै ट्यांक देखेको थिइन।”

केही महिनापछि उनी काम गर्ने ठाउँ भत्कियो ।

सहरको बीचमा एउटा बेन्चमा बसेकी स्वेतलाना मिरास्निकोभाले कसरी रूसी सैनिकहरूले आफ्नो देशको झण्डाको अपमान गरिरहेका थिए भनेर वर्णन गरिन् । उनले भनिन्, “उनीहरू त्यसले आफ्नो कार पुछ्दै थिए। यो देखेर मेरो मन भाँचियो ।”

उनले आफ्ना दुई पूर्व विद्यार्थी युद्धको मैदानमा मारिएको बताइन् । यद्यपि केही अझै अगाडि उभिरहेका छन्। गाउँका प्रमुखले भने, “रूसको कब्जामा केही मानिसहरू यहाँ बसेका थिए। केही मानिसहरू भागे।”

उनले भने, ‘केही मानिसले आफ्ना छोराछोरीलाई बाहिर लैजानुपरेको थियो । अरू धेरै डराए। यहाँबाट भागेकाहरु अहिले उनीहरुको बारेमा धारणा बन्ने डर छ । अहिले उनीहरु झनै डराए ।’

रुसी कब्जामा गाउँमा बस्नु भनेको मृत्युलाई निम्तो दिनुजस्तै थियो। चुरोट मागेपछि केही सिपाहीहरूले दुई किशोरलाई बन्दुकले गोली हाने। भिक्टोरियाले दुवै जना आफ्ना छिमेकी भएको बताइन् ।

स्थानीय युक्रेनीहरू अब एयरफिल्डमा युद्ध संग्रहालय निर्माण गर्ने योजनामा ​​छन्। यद्यपि युद्ध अझै समाप्त भएको छैन।

अहिले पनि मानिसको घरअगाडि तोपका गोलाहरु खसिरहेका छन् । तर यस्ता धम्कीको बावजुद, यहाँ धेरै मानिसहरूले सबैभन्दा खराब अवस्था समाप्त भएको महसुस गर्छन्।