काठमाडौं । टर्कीमा सोमबार बिहान दुईवटा शक्तिशाली भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको छ । यसपछि टर्की सरकारले संकटकालको घोषणा गरेको छ । बीबीसी टर्की सेवाका संवाददाताहरूले भूकम्प प्रभावित क्षेत्रका भवनहरूमा ठूलो क्षति पुगेको जानकारी दिएका छन्।

टर्कीमा उद्धार कार्य द्रुत गतिमा भइरहेको छ तर अधिकारीहरूले अझै धेरै मानिस भग्नावशेषमुनि पुरिएको हुन सक्ने आशंका गरेका छन् ।

अमेरिकी भूगर्भ सर्वेक्षण ‘युएसजीएस’का अनुसार पहिलो भूकम्प सिरियाली सीमा नजिकै गाजियनटेपको कहानमरास नजिक महसुस गरिएको थियो। युएसजीएसका अनुसार यस भूकम्पको म्याग्निच्युड ७ दशमलव ८ मापन गरिएको थियो ।

समाचार एजेन्सी एएफपीका अनुसार भूकम्पको पहिलो धक्का स्थानीय समयअनुसार बिहान ४.१७ बजे गएको थियो। त्यसको केही मिनेटपछि मध्य टर्कीमा दोस्रो भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको थियो ।

टर्कीको राजधानी अंकारा र लेबनान, सिरिया, साइप्रस, प्यालेस्टाइनलगायत अन्य सहरमा पनि भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको छ ।

टर्कीका गृहमन्त्री सुलेमान शोयलुले भूकम्पले देशका १० सहर काहमानमार्श, हाते, गाजियन्टेप, ओस्मानी, अदियामान, सानलिउर्फा, मालत्या, अडाना, दियारबाकिर र किलिसमा ठूलो प्रभाव पारेको बताए।

टर्की र छिमेकी सिरियामा गएको भूकम्पका कारण ५ सयभन्दा बढीको मृत्यु भएको छ । मृत्यु हुनेको यो संख्या तीव्र गतिमा बढिरहेको अधिकारीहरुले बताएका छन् ।

टर्कीका उपराष्ट्रपति फुआत ओक्तेले देशमा भूकम्पका कारण मृत्यु हुनेको संख्या २८४ पुगेको र घाइतेको संख्या २ हजार ३२३ पुगेको जानकारी दिएका छन् ।

सिरियाली स्वास्थ्य मन्त्रालयले अहिलेसम्म २३७ जनाको मृत्यु भएको र ६०० भन्दा बढी घाइते भएको जनाएको छ ।

सिरियाको अलेप्पो, लताकिया, हामा र टार्टसमा भूकम्पका कारण ठूलो क्षति पुगेको समाचार छ । एलेप्पोमा ठूलो संख्यामा भवनहरू भत्किएको खबर पनि आएको छ ।

बेलायतस्थित सिरियन अब्जर्भेटरी फर ह्युमन राइट्सले सिरियामा गएको भूकम्पमा परी ३२० जनाको ज्यान गएको जनाएको छ । सिरियाली राष्ट्रपति बसर अल असदले सोमबार बिहानै यस विषयमा आपतकालीन बैठक बोलाएका छन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले देशको अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सीलाई यस्तो अवस्थामा कस्तो प्रकारको सहयोग उपलब्ध गराउनु पर्छ भनेर मूल्याङ्कन गर्न आग्रह गरेका छन्।

ह्वाइट हाउसका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार जेक सुलिभानले टर्की र सिरियामा गएको भूकम्पका कारण अमेरिका चिन्तित रहेको बताएका छन् ।

उनले लेखेका छन्, “म टर्कीका अधिकारीहरूसँग सम्पर्कमा छु। हामी यस अवस्थामा मद्दत गर्न तयार छौं। हामी टर्कीको अवस्थालाई निगरानी गरिरहेका छौं।”

टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप अर्दोआनले ट्वीटरमा भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा सुरु भएको उद्धार कार्यको जानकारी दिएका छन् ।

उनले लेखेका छन्, “म काहनेम्मार्शलगायत देशका अन्य क्षेत्रमा भूकम्पबाट प्रभावित हाम्रा नागरिकहरूप्रति संवेदना व्यक्त गर्दछु। हाम्रा सबै उद्धार टोलीहरू एएफएडीसँगको समन्वयमा सक्रिय रूपमा काम गरिरहेका छन्।

हाम्रो खोज तथा उद्धार टोली भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा पठाइएको छ । यससँगै गृहमन्त्रालयलगायत विभिन्न निकायले उद्धार कार्य थालेका छन् ।

टर्कीको गाजियन्टेपमा भूकम्पको केन्द्रविन्दु टर्कीबाट २६ किलोमिटर पूर्वमा रहेको नूर्दा नजिक रहेको बताइएको छ ।

समाचार एजेन्सी रोयटर्सले जर्मन रिसर्च सेन्टर अफ जियोसाइन्सेस (जीएफजेड) लाई उद्धृत गर्दै ७.४ म्याग्निच्युडको भूकम्प आएको बताएको छ । जीएफजेडका अनुसार भूकम्पको केन्द्रविन्दु जमिनबाट १० किलोमिटर तल थियो।

सोही क्रममा युएसजीएसले भूकम्पको केन्द्रविन्दु जमिनभन्दा ११ माइल तल रहेको बताएको छ । युएसजीएसको अनुसार यसको तीव्रता ७.८ थियो।

त्यसको केही समयपछि मध्य टर्कीमा दोस्रो धक्का महसुस गरिएको थियो । युएसजीएसका अनुसार दोस्रो भूकम्पको तीव्रता ६.७ थियो, जसको केन्द्र जमिनबाट १२ किलोमिटर तल थियो।

रिपोर्टहरुका अनुसार भूकम्पका कारण धेरै भवनहरु भत्किएका र मानिसहरु भग्नावशेषमा फसेका हुन सक्ने अनुमान छ । दियारबाकिरमा रहेको बीबीसी टर्की सेवाका संवाददाताले सहरको एउटा सपिङ मल भूकम्पका कारण ध्वस्त भएको बताएका छन्।

सोही क्रममा गाजा पट्टीमा उपस्थित बीबीसी संवाददाता रुश्दी अबुलालुफले गाजामा भूकम्पको धक्का करिब ४५ सेकेण्डसम्म महसुस गरेको बताए ।

अमेरिकी भूगर्भ सर्वेक्षण ‘युएसजीएस’का अनुसार दुईवटा शक्तिशाली भूकम्पपछि यहाँ एकपछि अर्को परकम्पहरू आइरहेका छन्।

टर्कीको अधिकांश भाग एनाटोलियाको टेक्टोनिक प्लेटमा छ । यूरेशिया र अफ्रिकाको साथमा, यो प्लेट अरबी टेक्टोनिक प्लेटको बीचमा छ। यसको मतलब यूरेशिया र अफ्रिकाको टेक्टोनिक प्लेटहरूमा अलिकति पनि हलचल भए पनि यसले टर्किस प्लेटमा दबाब दिन्छ।

भूकम्पीय हिसाबले टर्की विश्वको सबैभन्दा संवेदनशील क्षेत्रमा पर्छ । टर्कीको विपद् व्यवस्थापन निकायका अनुसार गत वर्ष २२ हजार साना र ठूला भूकम्प गएका थिए । जनवरी २०२० मा, एलाजिगमा ६.८ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो, जसमा ४० जनाभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो।

यस वर्षको अक्टोबरमा एजियन सागरमा ७.० म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो, जसमा ११४ जनाको मृत्यु भएको थियो भने एक हजारभन्दा बढी घाइते भएका थिए ।

सन् १९९९ मा दुजामा ७.४ रेक्टर स्केलको भूकम्प गएको थियो । यसमा १७ हजारभन्दा बढी मानिसको ज्यान गएको थियो, जसमध्ये एक हजार व्यक्ति इस्तानबुलमा मात्र मारिएका थिए।