काठमाडौं। दूध पिउनु बालबालिकाका साथै वृद्धवृद्धाका लागि पनि निकै फाइदाजनक हुन्छ । दैनिक एक गिलास दूध पिउनाले शरीरमा क्याल्सियम र भिटामिन डीको कमी हुँदैन । यसले हड्डी, दाँत सबै बलियो बनाउँछ।

क्याल्सियम, भिटामिन डी बाहेक दूधमा एनर्जी, फ्याट, प्रोटिन, कार्बोहाइड्रेट, फस्फोरस, पोटासियम, सोडियम, म्याग्नेसियम, भिटामिन, जस्ता जस्ता धेरै प्रकारका पोषक तत्वहरू पनि पाइन्छ। यी सबैले कुनै न कुनै रूपमा शरीरलाई फाइदा पुर्‍याउँछन्।

केही मानिसहरूलाई ल्याक्टोज असहिष्णुताका कारण दूधबाट एलर्जी हुन्छ। उनीहरूले दूध छिट्टै पचाउन सक्दैनन्। अर्कोतर्फ, कतिपयलाई दूध यति धेरै पिउन मन लाग्छ कि उनीहरू दिनमा तीनदेखि चार गिलास दूध पिउने गर्छन् । के तपाईलाई थाहा छ धेरै दूध पिउनु स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन सक्छ । जानीराखौं धेरै दूध पिउनाले के हानि हुन सक्छ ।

बढी दूध पिउनुको बेफाइदाः

–विज्ञहरु बाल्यकालदेखि नै बालबालिकालाई दूध खुवाउन सल्लाह दिन्छन्, किनकि दूध पिउँदा हड्डी बलियो हुन्छ । शरीरमा क्याल्सियम, भिटामिन डीको कमी हुँदैन । दूध स्वास्थ्यको लागि धेरै तरिकाले एक आवश्यक पेय हो र यसले धेरै फाइदाहरू पनि दिन्छ। तर एक दिनमा यसको अत्यधिक सेवनले केही साइड इफेक्टहरू पनि निम्त्याउन सक्छ। हेल्थसटमा प्रकाशित समाचार अनुसार महिलाले दिनमा तीन वा सोभन्दा बढी गिलास दूध पिउने हो भने यसले हृदयाघातको जोखिम बढाउन सक्छ । यति मात्र होइन, यसले क्यान्सरको जोखिम पनि ४४ प्रतिशतले बढाउन सक्छ ।

–अमेरिकी राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थानका अनुसार, लगभग ६५ प्रतिशत वयस्कहरूमा ल्याक्टोज एलर्जी हुन्छ। यसको मुख्य लक्षण वाकवाकी लाग्ने, अधिक गम्भीर अवस्थामा वान्ता पनि हुने गर्दछ। विशेष गरी जब तपाईं दूध पिउनुहुन्छ वा डेयरी उत्पादनहरू उपभोग गर्नुहुन्छ। यसमा दूध, आइसक्रिम, चीज, आदि जस्ता खानेकुराहरू समावेश हुन सक्छन्, जसमा ल्याक्टोज हुन्छ।

–धेरै दूध पिउनाले पेट फुल्ने र पाचन सम्बन्धी समस्या पनि हुन सक्छ। धेरै दुध पिउनाले ब्लोटिंग, क्र्याम्प, पखाला आदि हुन सक्छ। यदि तपाईंसँग ल्याक्टोज एलार्जी छ भने, तपाईंको शरीरले ल्याक्टोजलाई राम्ररी तोड्न सक्षम छैन। यो पाचन प्रणालीमा परिसंचरण हुन्छ, जुन पेटमा रहेको ब्याक्टेरियाले तोड्छ। जसका कारण ग्यास र पाचन सम्बन्धी अन्य धेरै समस्या हुन थाल्छ ।

–कतिपय मानिसमा धेरै दूध पिउनाले पिम्पल्सको समस्या बढ्न सक्छ। विशेष गरी, स्किम मिल्कले पिम्पल्स अझ बढाउन सक्छ। आजकल पाइने दुधमा दूध उत्पादन गर्ने रेगुलेटिङ हर्मोन पाइन्छ। जसले इन्सुलिनको नियमनमा गडबडीका कारण मुँहासे र पिम्पल बढ्ने गर्छ। स्किम्ड दूधले मुँहासेलाई बढाउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा, पूर्ण फ्याट गाईको दूध पिउनुहोस्, जसमा सामान्यतया कुनै हार्मोनहरू इन्जेक्सन हुँदैन।

–यदि तपाईमा ल्याक्टोज एलर्जी छ भने दूध वा त्यसबाट बनेको वस्तुको सेवन गर्नुहुन्छ भने छालामा एलर्जी, आँखामा पानी आउने, छालामा चिलाउने, पेट दुख्ने जस्ता समस्या हुन सक्छन् । यदि तपाईलाई दूधमा कुनै प्रकारको समस्या छ भने यसको विकल्पमा पनीर, बटरमिल्क आदि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।

एक दिनमा कति दुध पिउने?
९ वर्षभन्दा बढी उमेर भएका व्यक्तिले दैनिक तीन कप दूध पिउनुपर्छ । किनभने दूध र यसका उत्पादनहरू क्याल्सियम, प्रोटिन, पोटासियम, जिंक, म्याग्नेसियम, सेलेनियम, रिबोफ्लेभिन, फस्फोरस, भिटामिन ए, डी, बी १२ आदिको उत्कृष्ट स्रोत हुन्। तर, यो भन्दा बढी दूध पिउनु हानिकारक हुन सक्छ। तर, कतिपय मानिसहरूले दूध पिउनबाट पूर्णतया बेवास्ता गर्नुपर्छ, जस्तै यदि ल्याक्टोज इन्टलरन्सको समस्या छ भने गल्तिले पनि दूध सेवन नगर्नुहोस्। यसका कारण तपाईलाई पेट दुख्ने, पखाला लाग्ने, पखाला लाग्ने आदि पनि हुन सक्छ ।