काठमाडौं । इरानको सबैभन्दा सुरक्षित र गोप्य आणविक प्लान्ट नष्ट गर्ने क्षमता इजरायलसँग छैन । सुन्दर उपत्यका, हरिया पहाड र चट्टानहरू भित्र बंकरमा अवस्थित इरानको फोर्डो आणविक प्लान्ट चट्टानको ३०० फिट बाक्लो तह भित्र अवस्थित छ । यो यतिसम्म सुरक्षित आणविक स्थल हो जहाँ इजरायली बमले पनि कुनै प्रभाव पार्दैन।

इजरायलले अपरेशन राइजिङ लायन अन्तर्गत इरानको नातान्ज आणविक स्थलमा ठूलो क्षति पुर्‍याएको छ। इजरायली आक्रमणमा त्यहाँका १५ हजार सेन्ट्रीफ्यूजहरू नष्ट भएका छन्। इजरायलले फोर्डो प्लान्टमा पनि आक्रमण गरेको थियो। तर अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सी (आइएइए) का अनुसार यसमा सीमित मात्र क्षति भएको छ।

इजरायलसँग यसलाई पूर्ण रूपमा नष्ट गर्ने क्षमता छैन। यो प्लान्टलाई नष्ट नगरी इजरायलले इरानलाई आणविक हतियारमुक्त बनाउने आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्न सक्ने छैन। यो उद्देश्य प्राप्त गर्न इजरायलले अमेरिकाबाट जीबीयु-५७ बंकर बस्टर बम र बी-२ बमवर्षक विमानहरू माग गरिरहेको छ। तर यदि अमेरिकाले यी हतियार इजरायललाई दियो भने इरान-इजरायल युद्धमा अमेरिकाको प्रत्यक्ष प्रवेश हुनेछ।

सीएनएनका अनुसार इरानको रहस्यमय फोर्डो इन्धन समृद्धि प्लान्टको बाहिर पहाडको दायरामा बनेका पाँच सुरुङहरू, ठूलो समर्थन संरचना र विशाल सुरक्षा बारहरू मात्र हालैका भू-उपग्रह तस्बिरहरूमा देखिन्छ । यसभित्र के-कस्ता संरचना छन् भन्ने बाहिरी संसारलाई ताहा छैन । त्यहाँका सबै संरचनाहरू पहाडको गर्भमा लुकेका सुरुङहरूमा छन्।

धार्मिक शहर कोम नजिकै अवस्थित यो गोप्य, कडा सुरक्षा प्रदान गरिएको परिसर पहिलो पटक २००९ मा पश्चिमी गुप्तचर एजेन्सीहरूले पत्ता लगाएपछि सार्वजनिक रूपमा थाहा भयो। यो कोमबाट लगभग ३० किलोमिटर उत्तरपूर्वमा अवस्थित छ। यो प्लान्ट पहाड भित्र लगभग ८०-९० मिटर (लगभग ३०० फिट) को गहिराइमा बनाइएको छ।

यसको भौगोलिक अवस्थितिले यसलाई प्राकृतिक र कृत्रिम दुवै सुरक्षा प्रदान गर्दछ । यो हवाई आक्रमण र परम्परागत बम विस्फोटबाट लगभग अभेद्य छ। यसको मुख्य हल जमिनबाट ८० देखि ९० मिटर (लगभग २६२ देखि २९५ फिट) मुनि छ। यसको भौगोलिक अवस्थितिले यसलाई इजरायलसँग भएका कुनै पनि हवाई बमबाट सुरक्षित बनाउँछ, जसले गर्दा हावाबाट आक्रमण गरेर यसलाई नष्ट गर्न लगभग असम्भव छ।

केही विश्लेषकहरूका अनुसार फोर्डो आणविक बेसमा जहाँ इरानले आफ्नो समृद्ध युरेनियम भण्डारलाई तुरुन्तै आणविक बममा रूपान्तरण गर्न सक्छ। यदि इरानले अन्ततः आणविक हतियार बनाउने निर्णय गर्छ भने फोर्डो यसको प्राथमिक केन्द्र हुने पश्चिमी गुप्तचर एजेन्सीहरू विश्वास गर्छन् । यसको गोपनीयता र सुरक्षाले यसलाई इजरायल र अमेरिकाको लागि ठूलो खतरा बनाएको छ।

फोर्डोमा उन्नत सेन्ट्रीफ्यूज मेसिनहरू छन् जसले ६०% सम्म शुद्धताका साथ युरेनियम समृद्ध गर्न सक्छन् भन्ने विज्ञहरू विश्वास गर्छन् । आणविक हतियारको लागि युरेनियमलाई ९०% सम्म शुद्धीकरण गर्न आवश्यक छ, फोर्डोले ६०% क्षमता हासिल गरेको छ। यदि फोर्डो प्लान्टले आफ्नो क्षमता अझ बढायो भने इरान आणविक बम बनाउन सक्षम हुनेछ। त्यसैले पश्चिमी देशहरू र इजरायल-अमेरिकाले यसलाई खतराको रूपमा हेर्छन्।

इजरायलसँग फोर्डो आणविक प्लान्ट ध्वस्त पार्ने क्षमता छैन। तर अमेरिकासँग यो शक्ति छ। यद्यपि अमेरिका अझै यो युद्धमा प्रवेश गरेको छैन। सीबीएस न्यूजको रिपोर्ट अनुसार अमेरिका यो युद्धमा प्रवेश गर्ने सोचमा छ। सीबीएस न्यूजले अमेरिकी गुप्तचर अधिकारी र रक्षा मन्त्रालयलाई उद्धृत गर्दै अमेरिका यो युद्धमा प्रवेश गर्ने तयारी गरिरहेको बताएको छ। यदि अमेरिका युद्धमा होमियो भने उसको मुख्य लक्ष्य फोर्डो आणविक प्लान्ट हुनेछ।

अमेरिकी रक्षा वैज्ञानिकहरूले यस्ता गहिरो भूमिगत बंकरहरूलाई नष्ट गर्न बंकर बस्टर बम बनाएका छन्। यसलाई म्यासिभ अर्डनेन्स पेनिट्रेटर (एमओपी) भनिन्छ। अमेरिकाले यो बंकर बस्टरको नाम जीबीयु-५७ राखेको छ। विज्ञहरूका अनुसार जीबीयु-५७ अमेरिकी शस्त्रागारमा सबैभन्दा शक्तिशाली गैर-परमाणु “बंकर-बस्टर” बम हो । यो विशेष गरी गहिरो रूपमा गाडिएका र भारी किल्लाबद्ध शत्रुको लक्ष्यहरूलाई नष्ट गर्न डिजाइन गरिएको हो।

वाशिंगटन पोस्टको एक रिपोर्ट अनुसार अमेरिकी बंकर-बस्टरको तौल १३,६०० किलोग्राम छ। यसको विकासको प्रारम्भिक चरणमा यो बमले पृथ्वीमा २०० फिट गहिरो छिरेर लक्ष्यलाई नष्ट गर्ने गर्दथ्यो। अब यसको क्षमता अझ बढेको छ। यो बम जीपीएसद्वारा निर्देशित छ र आफ्नो लक्ष्यलाई ठ्याक्कै आक्रमण गर्दछ। यो बम ठोस स्टील मिश्रित धातुबाट बनेको छ र विस्फोट हुनुभन्दा पहिले कडा तहहरू छेड्न डिजाइन गरिएको छ।

बंकर बस्टर जीबीयु-५७ लाई विशेष विमानले मात्र खसाल्न सक्छ। अमेरिकी विज्ञहरूका अनुसार बी-२ स्पिरिट स्टेल्थ बमवर्षकले मात्र एमओपी बोक्न र तैनाथ गर्न सक्छ। अमेरिकासँग १९ वटा बी-२ विमान छन्। बी-२ विमान उडानकै क्रममा इन्धन भर्न सक्ने भएकोले लामो दूरीको मिसन गर्न सक्षम छ। रिपोर्टका अनुसार यो अहिलेसम्म वास्तविक लडाईमा प्रयोग गरिएको छैन।

इरानलाई फोर्डोको आणविक क्षमताबाट टाढा राख्न अमेरिका र इजरायलसँग धेरै चुनौतीहरू छन्। यदि अमेरिकाले फोर्डो जस्ता आधारहरूमा आक्रमण गर्छ भने आणविक विकिरणको जोखिम बढ्न सक्छ जसले मध्य पूर्वको स्थिरतालाई असर गर्नेछ।

यति मात्र होइन इरानले स्पष्ट रूपमा भनेको छ ‘यदि अमेरिका यो युद्धमा प्रवेश गर्छ भने उसले पश्चिम एसियामा रहेका अमेरिकी अड्डाहरूमा आक्रमण गर्नेछ।’ इरानले गम्भीर चेतावनी दिँदै भनेको छ ‘यदि अमेरिकाले इरानमाथि आक्रमण गर्छ भने उसले आफ्ना सैनिकहरूको लागि ५० हजार कफिनहरू तयार राख्नु पर्छ।’ पश्चिम एसियाका विभिन्न देशहरूमा ४० हजार अमेरिकी सैनिक तैनाथ छन्।

इरानले आफ्ना ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्रहरूलाई तयारी अवस्थामा राखेको छ र अमेरिका विरुद्ध बदला लिन प्रोक्सी नेटवर्कहरू (जस्तै सिरिया र लेबनानमा) प्रयोग गर्ने धम्की दिएको छ। यो अवस्थाले अमेरिका र यसका सहयोगीहरू विशेष गरी इजरायलका लागि जटिल चुनौती खडा गरेको छ।